W Ministerstwie Środowiska od wielu miesięcy trwają prace nad projektem Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, który w istotny sposób może wpłynąć na gminne systemy gospodarki odpadami komunalnymi.

Czym są plany gospodarki odpadami?

Zgodnie z art. 34 ust. 1 obecnie obowiązującej ustawy o odpadach dla osiągnięcia celów założonych w polityce ochrony środowiska, oddzielenia tendencji wzrostu ilości wytwarzanych odpadów i ich wpływu na środowisko od tendencji wzrostu gospodarczego kraju, wdrażania hierarchii sposobów postępowania z odpadami oraz zasady samowystarczalności i bliskości, a także utworzenia i utrzymania w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji gospodarowania odpadami, spełniających wymagania ochrony środowiska, opracowuje się plany gospodarki odpadami. Plany te tworzone są obecnie na poziomie krajowym (KPGO) i wojewódzkim (WPGO). Rada Ministrów uchwala KPGO opracowany przez ministra właściwego do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej. Jednocześnie ustawa o odpadach przewiduje, iż plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 6 lat.

Ustawa o odpadach w szczególny sposób określa zakres planów gospodarki odpadami. Należy w nich zawrzeć m.in.: 1) analizę aktualnego stanu gospodarki odpadami na obszarze, dla którego jest sporządzany plan; 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3) przyjęte cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągnięcia, w tym cele dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów i ograniczania ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko odpadów; 4) kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz kształtowania systemu gospodarki odpadami, podejmowanych dla osiągnięcia celów, o których mowa w pkt 3; 5) harmonogram, określenie wykonawców i sposobu finansowania zadań wynikających z przyjętych kierunków działań, o których mowa w pkt 4; 6) informację o strategicznej ocenie oddziaływania planu na środowisko; 7) określenie sposobu monitoringu i oceny wdrażania planu pozwalającego na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie; 8) streszczenie w języku niespecjalistycznym.

Obecne KPGO zostało przyjęte przez Radę Ministrów uchwałą z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami 2014” opublikowaną w Monitorze Polskim z 2010 roku pod pozycją 1183. Jakkolwiek plan ten został przyjęty na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o odpadach, przepis przejściowy zawarty w nowej ustawie utrzymał go w mocy. Zgodnie bowiem z art. 227 ustawy o odpadach, krajowy plan gospodarki odpadami oraz wojewódzkie plany gospodarki odpadami uchwalone na podstawie przepisów dotychczasowych stają się odpowiednio krajowym planem gospodarki odpadami oraz wojewódzkimi planami gospodarki odpadami w rozumieniu przepisów niniejszej ustawy.

Czas na zmiany

Upływ 6 lat od uchwalenia poprzedniego KPGO oraz liczne zmiany w prawodawstwie europejskim i krajowym  spowodowały konieczność opracowania nowego planu. Jego ostatnia upubliczniona wersja opracowana przez Ministerstwo Środowiska pochodzi z 9 marca 2016 roku. Projekt ten zawiera szereg niezwykle interesujących elementów, począwszy od zidentyfikowanych problemów w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, poprzez proponowane poziomy poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia wybranych frakcji odpadów komunalnych, a skończywszy na kierunkach działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów i kształtowaniu systemu gospodarki odpadami.

Za szczególnie interesujący uznać należy ostatni z ww. elementów, który dobitnie wskazuje na przyszłe zamierzenia Ministerstwa Środowiska w zakresie kształtowania gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi.

Ministerstwo proponuje m.in. zobowiązanie gmin do kontroli prawidłowego odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych, w szczególności poprzez zniesienie rozwiązań prawnych odnoszących się do możliwości ryczałtowego rozliczania firmy odbierającej odpady komunalne od mieszkańców proporcjonalnie do ich ilości oraz łączenia przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów. Tym samym resort środowiska zamierza powrócić do wcześniejszych koncepcji obligatoryjnego rozdzielenia przetargów, którym w 2014 roku sprzeciwiły się środowiska samorządowe. Zdaniem przedstawicieli organizacji samorządowych kontrola nad prawidłowością funkcjonowania przedsiębiorców zajmujących się odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych powinna przede wszystkim spoczywać na organach administracji samorządowej, w tym organach inspekcji ochrony środowiska. Jednocześnie podkreślić należy, iż obowiązek dzielenia przetargów może być szczególnie dolegliwych w gminach małych i średnich, których jest w naszym kraju zdecydowana większość. Ograniczone możliwości kadrowe mogą znacząco utrudnić sprawną koordynację poszczególnych postępowań przetargowych.

Jednocześnie Ministerstwo Środowiska w zakresie zbierania i transportu odpadów proponuje wdrożenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów u źródła co najmniej następujących frakcji odpadów komunalnych:

1. papier i tektura,
2. metale, tworzywa sztuczne, opakowania wielomateriałowe,
3. szkło,
4. popiół,
5. bioodpady, w tym odpady zielone.

Ponadto w ocenie resortu wskazanym kierunkiem działania jest:

1. oddzielne zbieranie papieru i tektury oraz oddzielnie szkła opakowaniowego, aby zapobiec ich zanieczyszczeniu (dzięki temu surowce te będzie cechować należyta jakość i tym samym możliwość poddania ich recyklingowi),
2. gromadzenie i transport odpadów zebranych selektywnie w sposób zapobiegający ich zmieszaniu.

Tym samym Ministerstwo Środowiska nie uwzględniło licznych stanowisk i apeli środowisk samorządowych sprzeciwiających się standaryzacji zasad selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (por. M. Kiełbus, Czy potrzebna jest unifikacja zasad selektywnej zbiórki odpadów komunalnych?, M. Karciarz, Unifikacja zasad selektywnej zbiórki odpadów już wkrótce?). Co więcej, proponowane w projekcie KPGO rozwiązania zdają się sugerować objęcie zakresem przyszłego rozporządzenia także popiołów z palenisk domowych.

Sprzeciw środowisk samorządowych

Projekt nowego KPGO był jednym z przedmiotów obrad jednego z ostatnich posiedzeń Zarządu Związku Miast Polskich. ZMP, jak wynika z komunikatu prasowego, zajął jednoznacznie negatywne stanowisko z uwagi na niewykonalne i groźne dla samorządowców poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła z odpadów komunalnych. Jednocześnie ZMP negatywnie ocenił propozycje zakazu stosowania ryczałtowego rozliczania się z firmą odbierającą odpady komunalne, objęcia wszystkich nieruchomości – zamieszkałych i niezamieszkałych – systemem gospodarowania odpadami, brak możliwości łączenia w przetargu usługi odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych. Zdaniem samorządowców „zmiany te mogą znacząco wpłynąć na koszty systemu, a w konsekwencji na wysokość opłat ponoszonych przez mieszkańców”.

Podsumowanie

Liczący ponad 130 stron projekt Krajowego Planu Gospodarki Odpadami w sposób istotny może wpłynąć na kształt gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi. Dokonując analiz funkcjonowania systemu w poszczególnych gminach w kontekście ewentualnych zmian, koniecznym jest odniesienie się do KPGO, które rzutować będzie na przyszłe działania resortu środowiska. Należy mieć nadzieję, iż w ostatecznej wersji KPGO zostaną uwzględnione, przynajmniej niektóre, uwagi środowisk samorządowych. Ich pominięcie wygeneruje dodatkowe koszty funkcjonowania systemu, które ostatecznie przełożą się na wysokość stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jednocześnie zmiany te niekoniecznie muszą okazać się korzystne dla środowiska i celów zakładanych przez twórców KPGO.

__________________________________________________________________________
Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?
Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.