Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

W ostatnim czasie coraz więcej miast w Polsce decyduje się na wprowadzenie zakazu organizowania na swoich terenach objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt. Pojawia się jednak pytanie o legalność takich działań.

Od kilku miesięcy prezydenci wielu polskich miast, z uwagi na coraz większe kontrowersje pojawiające się wśród części społeczeństwa, dotyczące wykorzystywania zwierząt dla celów rozrywkowych, postanowili wydać odpowiednie zarządzenia zakazujące organizowania objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt na terenach stanowiących mienie lub pozostających w zarządzie tych miast oraz – w przypadku miast na prawach powiatu – stanowiących własność Skarbu Państwa, którymi ci prezydenci gospodarują. Dla przykładu takie zarządzenia zostały wydane przez Prezydenta Miasta Bydgoszczy (zob.: zarządzenie Nr 49/2016 Prezydenta Miasta Bydgoszczy z dnia 27 stycznia 2016 r. w sprawie zakazu organizowania objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt), Prezydenta Miasta Poznania (zob.: zarządzenie Nr 131/2016/P Prezydenta Miasta Poznania z dnia 16 lutego 2016 r. w sprawie zakazu organizowania na terenach należących do Miasta Poznania objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt), Prezydenta m. st. Warszawy (zob.: zarządzenie Nr 51/2016 Prezydenta miasta stołecznego Warszawy z dnia 19 stycznia 2016 r. w sprawie zakazu organizowania na terenach należących do m.st. Warszawy objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt) oraz Prezydenta Miasta Ełku (zob.: zarządzenie Nr 507/2016 Prezydenta Miasta Ełku z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie zakazu organizowania na terenach należących do Gminy Miasta Ełk objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt).

Jednym z najistotniejszych zagadnień dotyczących tytułowej problematyki, na które należy zwrócić szczególną uwagę, jest fakt, iż przedmiotowy zakaz, wbrew niektórym twierdzeniom, jakie można spotkać w mediach, nie dotyczy wszystkich nieruchomości zlokalizowanych na terenie danej gminy, lecz wybranych nieruchomości, które są własnością tejże gminy (również tych nieruchomości, które są oddane przez gminę w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym) lub też pozostają w jej zarządzie, jak również – w przypadku miast na prawach powiatu – stanowią własność Skarbu Państwa, którymi gospodaruje prezydent miasta (zob.: art. 23 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Fakt ten wynika wyraźnie i bezpośrednio z treści wszystkich ww. zarządzeń. Odmienne regulacje, tj. rozciągające zakaz organizowania przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt na wszystkie nieruchomości położone na terenie gminy, stanowiłyby nie tylko przekroczenie delegacji ustawowej do wydawania zarządzeń przez organ wykonawczy gminy, ale byłyby również niezgodne z konstytucyjnymi prawami: własności oraz swobody działalności gospodarczej.

Podstawą prawną zarządzeń dotyczących wprowadzania zakazu organizowania objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt jest art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, że do zadań wójta należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym. Stosowne upoważnienie ustawowe zawarte jest również w art. 25 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem gminnym zasobem nieruchomości gospodaruje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.

Analizując dopuszczalność wprowadzenia przez organy wykonawcze gmin tytułowych zakazów wskazać należy, że działanie takie bez wątpienia mieści się zarówno w zakresie gospodarowania mieniem komunalnym, o którym mowa w art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym, jak i gospodarowania gminnym zasobem nieruchomości, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który to jest częścią mienia komunalnego gminy. Jak wskazuje się w piśmiennictwie pod pojęciem „gospodarowania mieniem komunalnym” przez wójta należy rozumieć zarządzanie, administrowanie posiadanym przez gminę mieniem, dbanie o jego stan i prawidłowe wykorzystanie, w szczególności w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej (tak: R. Budzisz, Komentarz do art. 30 ustawy [w:] P. Chmielnicki (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2013, s. 524).

Zwrócić należy również szczególną uwagę na fakt, że gospodarowanie przez wójta mieniem komunalnym, o którym mowa w art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym dotyczy wyłącznie czynności podejmowanych w granicach zwykłego zarządu. Podejmowanie czynności w sprawach majątkowych gminy przekraczających zakres zwykłego zarządu należy do wyłącznej właściwości rady gminy (zob.: art. 18 ust. 2 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym). Wprowadzanie zakazu organizowania przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt na gminnych nieruchomościach niewątpliwie stanowi dopuszczalną formę określania sposobu wykorzystywania tych nieruchomości, a w konsekwencji jest czynnością z zakresu zwykłego zarządu, należącą do właściwości organu wykonawczego gminy.

Mając na uwadze powyższe twierdzenia wskazać należy również, że we wprowadzaniu tytułowego zakazu nie sposób dopatrzyć się także naruszenia konstytucyjnej zasady równości (zob.: art. 32 Konstytucji RP). Organ wykonawczy gminy, jako podmiot gospodarujący mieniem komunalnym, ma bowiem pełne prawo do decydowania, analogicznie jak każdy właściciel nieruchomości, w granicach zwykłego zarządu o sposobie wykorzystywania gminnych nieruchomości, a tym samym do wskazania, jakie formy prowadzenia działalności są dopuszczalne, a jakie są niedopuszczalne.

Z uwagi na podstawę prawną wydawanych przez prezydentów miast zarządzeń oraz ich wewnętrzny charakter obowiązywania, tego typu forma określania zasad postępowania z majątkiem komunalnym może być kierowana wyłącznie do dyrektorów wydziałów i biur urzędów miast oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Z uwagi na odrębną od gminy osobowość prawną przedmiotowe zarządzenia nie mogą być kierowane do władz spółek komunalnych. W odniesieniu do tych podmiotów prezydenci miast mogą jedynie apelować (oczywiście w sposób niewiążący) o zastosowanie się do wskazań zawartych w wydanych zarządzeniach.

Na marginesie rozważań dotyczących dopuszczalności wprowadzania przez gminy zakazu organizowania przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt, znajduje się kwestia dopuszczalności ewentualnego skarżenia zapisów zarządzeń w tym zakresie.

Z uwagi na to, że zarządzenie prezydenta miasta w sprawie zakazu organizowania objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt nie zakazuje bezpośrednio przedsiębiorcom prowadzenia tego typu działalności, a jest kierowane wyłącznie do dyrektorów wydziałów i biur w urzędzie miasta oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych zakazując im wynajmowani, dzierżawy lub udostępniania gruntów w jakiejkolwiek innej formie prawnej na te cele, zarządzenie to ma charakter aktu wewnętrznie obowiązującego. Tym samym przedsiębiorca chcący zaskarżyć takie zarządzenie do sądu administracyjnego, może mieć problem z wykazaniem naruszenia przez ten akt jego interesu prawnego, co stanowi niezbędna przesłankę dopuszczalności wniesienia skargi. Jak stanowi bowiem art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.

Tym samym, wydaje się, że jedynymi podmiotami, które bez żadnych przeszkód mogą zaskarżyć takie zarządzenie do sądu administracyjnego są wyłącznie właściwi wojewodowie i prokuratorzy oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. Pozostałe podmioty, jak już zostało wskazane, mogą mieć problemy z wykazaniem przed sądem, że zapisy kwestionowanego przez nie aktu prawnego, naruszają ich interes prawny.

Z uwagi na medialny charakter tytułowej problematyki należy przypuszczać, że jeszcze nie raz stanie się ona tematem prawnych dyskusji i nie tylko, również na łamach naszego Portalu.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj