Szanse JST na zwrot kwot przeznaczonych na realizację zadań zleconych

Zgodnie z najnowszą linią orzeczniczą dotyczącą finansowania zadań zleconych samodzielną podstawę roszczeń JST o wypłatę dotacji celowych stanowią przepisy ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

O wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 września 2015 r. (sygn. I ACa 2080/14) zasądzającym na rzecz Województwa Mazowieckiego kwotę ponad 1,8 mln zł w związku z realizacją przez nie zadań zleconych pisaliśmy już w artykule z dnia 14 września 2015 roku pt. „Przełom w finansowaniu zadań zleconych – kolejny wyrok potwierdzający prawa samorządów”.

Szczególne okoliczności sprawy

Przypomnijmy, że przedmiotowa sprawa dotyczyła zadań zleconych z zakresu administracji rządowej zrealizowanych przez Województwo Mazowieckie w 2012 r. dotyczących gospodarki wodnej, obejmujących zadania inwestycyjne związane z budową urządzeń melioracji wodnych oraz zadania bieżące związane z ich utrzymaniem.

Przeznaczona na realizację przywołanych zadań dotacja celowa wpłynęła na rachunek bankowy Województwa, jednak dopiero w dniu 31 grudnia 2012 r. Środki te natomiast musiały zostać przekazane następnie na rachunek Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie, tj. podmiotu, który bezpośrednio wykonuje zadania zlecone Województwu Mazowieckiemu w zakresie gospodarki wodnej. Na jego rachunku zaksięgowano je już w nowym roku budżetowym (2013 r.). Z uwagi na to, że przekazane środki nie zostały wykorzystane w 2012 r. i nie podlegały wydatkowaniu w roku następnym, konieczny był ich zwrot do budżetu państwa. Tym samym nie zostały zapewnione odpowiednie środki z budżetu państwa na realizację przez Województwo Mazowieckie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. W związku z tym Województwo Mazowieckie musiało pokryć związane z ich realizacją wydatki z własnego budżetu. Jednocześnie ponownie wystąpiło o przyznanie dotacji celowej na sfinansowane zadań zleconych z zakresu gospodarki wodnej zrealizowanych w 2012 r. Wojewoda jednak dotacji nie przyznał, a przekazane dotychczas środki zwrócił na rachunek budżetu państwa.

Roszczenie województwa

Województwo Mazowieckie wystąpiło więc przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Mazowieckiemu z roszczeniem o zapłatę odszkodowania w kwocie ok. 1,8 mln zł wraz z odsetkami w wysokości ustalonej, jak dla zaległości podatkowych. Jako podstawę roszczeń wskazano art. 417 §1 k.c., a alternatywnie także art. 49 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tj. Dz. U. z 2015 r., poz. 513 ze zm.; dalej jako: u.d.j.s.t.).

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie powództwa, wskazując przede wszystkim, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Dodatkowo wskazał, że jedną z przyczyn zaistniałego stanu rzeczy było późne złożenie przez powoda wniosków o płatności oraz że wnioski te zawierały braki formalne, a w związku z tym nie mogły stanowić podstawy do uruchomienia środków z budżetu państwa w odpowiednim czasie.

Rozpoznający sprawę sąd I instancji powództwo oddalił, wskazując, że nie zasługiwało na uwzględnienie na żadnej z przywołanych przez powoda podstaw prawnych. Województwo Mazowieckie wniosło jednak apelację od wyroku, zarzucając m.in. naruszenie art. 49 u.d.j.s.t. poprzez przyjęcie, że nie stanowi podstawy do uwzględnienia jego roszczeń.

Art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t. jako samodzielna podstawa roszczeń JST

Rozpoznający sprawę na skutek apelacji Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok i zasądził na rzecz Województwa kwotę ponad 1,8 mln zł odpowiadającą poniesionym przez nie z własnego budżetu kosztom związanym z realizacją zadania zleconego. Tym samym potwierdził, że zadania zlecone z zakresu administracji rządowej powinny być w całości finansowane z budżetu państwa. Ponadto wskazał, że samodzielną podstawę roszczenia jednostki samorządu terytorialnego wobec Skarbu Państwa stanowi art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t., jeżeli przekazana dotacja celowa nie zapewnia pełnego i terminowego wykonania zadań zleconych. W takich sprawach nie ma więc konieczności powoływania art. 417 k.c. jako podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej.

W uzasadnieniu do wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał także, że w przypadku nieprzekazania przez Skarb Państwa dotacji celowej w sposób umożliwiający pełne i terminowe wykonanie zadań zleconych przez jednostkę samorządu terytorialnego art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t. przyznaje jej roszczenie o zwrot kwot przeznaczonych na realizację zadań zleconych wraz z odsetkami jak dla zaległości podatkowych. Podkreślił przy tym, że żaden obowiązujący przepis prawa nie nakłada na samorząd obowiązku finansowania z własnego budżetu zadań zleconych z zakresu administracji rządowej w sytuacji, gdy poziom przekazanych na ten cel środków okazał się niewystarczający. Zdaniem Sądu prawidłowa wykładnia art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t. prowadzi do wniosku, że stanowi on samodzielną podstawę roszczenia o zapłatę kwoty rzeczywiście koniecznej do pełnego wykonania zadań zleconych. Roszczenie z art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t. nie ma jednak charakteru odszkodowawczego, w konsekwencji więc jednostka samorządu terytorialnego nie musi w postępowaniu sądowym wykazać bezprawności działania dysponenta dotacji celowej i powstania w jej majątku szkody. Spoczywa na niej jedynie ciężar dowodu w zakresie wykazania wysokości faktycznie poniesionych kosztów realizacji zadania zleconego, wysokości przyznanej z budżetu państwa dotacji oraz spełnienia przesłanek z art. 49 ust. 5 u.d.j.s.t..

Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że istnieją realne szanse na uzyskanie przez jednostki samorządu terytorialnego zwrotu kwot przeznaczonych z własnego budżetu na realizację zadań zleconych – przysługuje im bowiem prawo dochodzenia w postępowaniu sądowym odpowiedniego świadczenia wraz z odsetkami na podstawie art. 49 ust. 6 u.d.j.s.t.

___________________________________________________________________

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?

Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.