Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, obywatele mogą rejestrować posiedzenia rady gminy, a ich uprawnienie nie może podlegać ograniczeniu mocą uchwały rady.

Prawo obywateli do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej jest jedną z fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawnego. Prawo to jest chronione w polskim porządku prawnym już na poziomie konstytucyjnym. Zgodnie z art. 61 zd. 1 Konstytucji RP, który stanowi w zdaniu pierwszym, iż „obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne”. W ust. 2 tego przepisu to fundamentalne prawo obywatelskie zostało uszczegółowione poprzez, wskazanie, że obejmuje ono „dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu”.

Z treści wskazanych regulacji wynika konstytucyjnie gwarantowane prawo każdego obywatela do informacji o działalności organów władzy publicznej, a także osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to może być realizowane w różnych formach, a wskazany w Konstytucji RP katalog ma charakter otwarty. Tym samym nie ulega wątpliwości, że pod pojęciem szeroko rozumianego prawa do informacji publicznej należy rozumieć także prawo obywatela do rejestracji obrazu z obrad kolegialnych organów władzy pochodzących z powszechnych wyborów, jak np. rada gminy czy powiatu.

Zawarte w Konstytucji RP regulacje rozwinięte są dodatkowo w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2014, poz. 782, ze zm.), z którego wynika zasada jawności i dostępności posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Kwestie związane ze sposobem realizacji prawa do informacji zostały zawarte również w art. 11b ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013, poz. 594 ze zm.) Zgodnie z jego treścią jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady (sejmiku) i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Zaprezentowany w tym przepisie katalog jawnych działań organów gminy z uwagi na użyty w nim zwrot „w szczególności”, ma charakter otwarty, a ponadto, jak wynika z treści wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 3 grudnia 2009 (sygn. II SA/Op 333/09), „pojęcie "wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji" należy interpretować szeroko, a więc nie tylko jako możliwość "bycia obecnym" podczas obrad rady gminy, czy też posiedzeń jej komisji, ale także w kontekście art. 61 ust. 2 Konstytucji RP, jako prawo obywatela do rejestracji dźwięku lub obrazu z obrad rady gminy i posiedzeń jej komisji”. Pogląd ten podzielany jest także powszechnie w doktrynie (por. I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska: Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz praktyczny, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2008, s. 30).

W świetle powyższych okoliczności, rada gminy nie ma żadnych podstaw prawnych do ograniczania jawności swoich obrad, nawet jeśli sama zapewnia rejestrację dźwięku czy obrazu z obrad rady gminy. Konstytucja gwarantuje nie tylko jawność obrad, ale także prawo do ich rejestracji. Fakt, że władze gminy zapewniają transmisję obrad oraz możliwość uzyskania zapisu sesji na nośniku, nie ogranicza konstytucyjnego prawa obywatela do rejestracji obrad rady gminy. Pogląd ten zaprezentowany został również w orzecznictwie sądów administracyjnych, jak np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 października 1999 r., II SA 220/99, który orzekł, że „uchwała rady gminy zakazująca rejestrowania obrazu z jej obrad narusza konstytucyjną zasadę jawności działania organów władzy publicznej”. W podobnym tonie wypowiedział Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 9 lipca 2008 r. (sygn. akt II SA/Łd 89/08), który stwierdził, że „uchwała Rady Gminy zakazująca rejestracji obrazu z obrad Rady Gminy narusza przede wszystkim obywatelskie prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publiczne”.

Z naruszeniem zasady jawności nie mamy jednak do czynienia w sytuacji, w której rejestracja dźwięku czy obrazu zakłócałaby porządek obrad. W takim przypadku usprawiedliwione działania przewodniczącego rady, zmierzające do przywrócenia porządku na sali nie mogą być uznane za naruszające zasadę jawności.

Należy przy tym podkreślić, że zasada jawności i dostępności nie obejmuje wszystkich spotkań organizowanych w urzędzie gminy. W szczególności nie dotyczy ona samorządowych organów wykonawczych, takich jak wójt, zarząd powiatu czy województwa. Odnosi się zatem wyłącznie do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, jak np. rada gminy czy rada powiatu oraz posiedzeń komisji organów uchwałodawczo-kontrolnych, tj. komisji poszczególnych rad czy sejmików. Nie ma ona jednak zastosowania do „nieoficjalnych” spotkań ww. organów administracji samorządowej, czyli takich, które nie są ani sesją, ani posiedzeniem komisji, jak np. nieformalnych spotkań części bądź wszystkich radnych. Problematyka jawności spotkań organizowanych w urzędzie gminy została szerzej poruszona na łamach portalu w artykule pt. „Nie każde spotkanie w urzędzie jest jawne”.

___________________________________________________________________

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?

Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.