Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Radnym nie może być osoba pełniąca funkcję prezesa zarządu spółki odbierającej odpady komunalne od właścicieli nieruchomości na podstawie wygranego przetargu – tak orzekł w jednym ze swych wyroków NSA.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2014 r. (sygn. II OSK 2892/14) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną gminy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 22 lipca 2014 r. (sygn. III SA/Łd 350/14) oddalającego skargę gminy na zarządzenie zastępcze Wojewody Łódzkiego w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Radny gminy był prezesem zarządu spółki, która wygrała w tej gminie przetarg na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Wojewoda Łódzki, uznając, że prowadzona przez radnego działalność może naruszać przepisy antykorpucyjne wezwał radę gminy do podjęcia uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego. Rada gminy odmówiła w drodze uchwały stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego, co skutkowało wydaniem przez Wojewodę zarządzenia zastępczego w tym przedmiocie. W uzasadnieniu organ nadzoru stwierdził, że w przedmiotowej sytuacji bezsprzecznie zostały spełnione przesłanki określone w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Przepis ten stanowi, że radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Zdaniem wojewody już samo otrzymywanie przez spółkę odbierającą odpady komunalne zapłaty za wykonywanie działalności objętej przetargiem stanowi korzystanie z mienia gminnego, o którym mowa w tym przepisie.

W skardze na powyższe zarządzenie zastępcze rada gminy wniosła o jego uchylenie w całości, zarzucając naruszenie m.in. art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym poprzez uznanie, że spółka wygrywająca przetarg na odbiór i zagospodarowanie odpadów prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, co miało uzasadniać stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego będącego prezesem zarządu tej spółki. Zdaniem skarżącej wykorzystaniem mienia komunalnego nie jest otrzymywanie zapłaty za wykonywanie usługi na rzecz gminy. Gmina podkreśliła, że dokonując zapłaty wynagrodzenia za świadczone usługi na rzecz spółki nie oddaje swojego mienia do wykorzystywania przez tę spółkę, w której zarządzie zasiada radny. Gmina, dokonując zapłaty realizuje jedynie swoje zobowiązanie wynikające z zawartych umów. Spółka z chwilą otrzymania wynagrodzenia nie zaczyna dysponować jakimkolwiek mieniem gminy. Zapłata wynagrodzenia, zdaniem skarżącej, nie powoduje żadnego skutku prawnorzeczowego pomiędzy stronami, który byłby równoznaczny z wykorzystywaniem mienia gminy. Gmina podkreśliła także, że spółka nie korzysta z jakichkolwiek środków, sprzętów czy innego mienia komunalnego, a jej aktywność sprowadza się do świadczenia usługi odbierania i zagospodarowania odpadów. Skarżąca uznała, że stanowisko organu nadzoru jest rygorystyczne i prowadzi do nieuprawnionej, rozszerzającej wykładni przepisu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, który nie ustanawia zakazu otrzymywania wynagrodzenia przez radnego z tytułu świadczonych przez niego w ramach działalności gospodarczej usług na rzecz gminy.

Wyrokiem z dnia 22 lipca 2014 r. (sygn. III SA/Łd 350/14) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę gminy, podzielając jednocześnie stanowisko Wojewody Łódzkiego i stwierdzając, że wydane przez niego zarządzenie zastępcze jest prawidłowe i zgodne z prawem.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiodła gmina, utrzymując m.in. zarzut naruszenia art. 24f ust. 1 w zw. z art. 43 ustawy o samorządzie gminnym poprzez przyjęcie, iż wynagrodzenie wypłacane z budżetu gminy stanowi mienie komunalne.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2014 r. (sygn. II OSK 2892/14) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną gminy.

W uzasadnieniu NSA przychylił się do poglądu przedstawionego przez Wojewodę Łódzkiego i Sąd I instancji, wskazując, że pojęcie mienia komunalnego określone w art. 43 ustawy o samorządzie gminnym odpowiada definicji mienia zawartej w art. 44 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Oznacza to, zdaniem Sądu II instancji, że mieniem są także prawa majątkowe, których wartość może być wyrażona w pieniądzu, a więc pod tym pojęciem należy również rozumieć środki pieniężne stanowiące wynagrodzenie za wykonaną usługę.

NSA podkreślił, że wypłacone za usługę odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych wynagrodzenie jest ekwiwalentem świadczenia wykonanego na rzecz gminy, a zatem jest realizacją należności pochodzącej z praw majątkowych gminy wyrażonej w pieniądzu. Oznacza to, że spółka, która wygrała przetarg, realizując świadczenie w ramach działalności gospodarczej, przez to, że pobiera wynagrodzenie z budżetu gminy – korzysta z mienia gminnego, a więc działanie takie mieści się w zakresie art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił także, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym jednolicie uznaje się, że wypłacane przez gminę radnemu wynagrodzenie, np. z tytułu usługi prawnej udzielonej przez niego gminnej spółce czy wypłacone zarządzanemu przez radnego podmiotowi gospodarczemu wynagrodzenie z tytułu dokonywania czynności inkasa w imieniu gminy, jest kwalifikowane jako prowadzenie przez radnego działalności z wykorzystaniem mienia komunalnego.

NSA wskazał jednocześnie, że przyjęcie odmiennej tezy, a więc przyjęcie, że otrzymywanie przez spółkę wynagrodzenia z tytułu wykonywania przez nią usług w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych, w sytuacji, gdy prezesem zarządu tej spółki jest radny, prowadziłoby do stwierdzenia, że właściwym jest stan, w którym radny, najpierw, bierze udział w opracowaniu oraz podjęciu uchwał dotyczących gminnego sytemu gospodarowania odpadami komunalnymi, o których mowa w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w tym dotyczących stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a następnie współzarządzając działalnością gospodarczą, bierze udział w przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z terenu danej gminy, by w końcu po wygraniu przetargu realizować umowę pobierając za nią wynagrodzenie z budżetu gminy. Sytuacja taka niewątpliwie świadczy o konflikcie interesów. Rodzi niebezpieczeństwo, że radny może w nieuprawniony sposób wpływać na radę gminy w celu takiego ustalenia wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, aby pozyskane z tego tytułu środki na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi były jak najwyższe, a tym samym, aby w razie wyboru oferty jego firmy, zapewniały mu jak największą korzyść finansową.

Powyższy wyrok wskazuje na szerokie rozumienie pojęcia mienia komunalnego w kontekście prowadzenia przez radnych działalności gospodarczej skutkującej wygaśnięciem ich mandatu. Czas pokaże, czy wyżej przedstawiona interpretacja art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym znajdzie swoje potwierdzenie w kolejnych wyrokach sądów administracyjnych.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj