Szansa na koniec podatkowego absurdu

Ministerstwo Finansów, a także senacka komisja praw człowieka, praworządności i petycji podjęły działania zmierzające do zmiany obowiązującego prawa, które zrodziło praktykę płacenia przez gminy samym sobie podatku od nieruchomości.

Stanowisko, zgodnie z którym gmina opodatkować powinna nieruchomości znajdujące się na jej terenie będące jej własnością i niebędące w posiadaniu innego podmiotu, budzi stanowczy sprzeciw wielu gmin i organizacji samorządowych. Z płaceniem podatku przez gminy samym sobie nie zgadza się także Krajowa Rada RIO (zob. sprawozdanie z działalności za 2013 r.).

Z obowiązujących przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika, że katalog podatników podatku od nieruchomości obejmuje swoim zakresem m.in. osoby prawne będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych. Z powyższego wynika zatem, że gmina, jako osoba prawna będąca właścicielem nieruchomości, również w katalogu tych podatników się znajduje. Mimo, że przepisy w swoim językowym brzmieniu są jasne to jednak wnioski płynące z ich wykładni gramatycznej budzą sprzeciw gmin. Dlatego też praktyka w różny sposób próbuje sobie ze wskazanym problemem radzić. Część gmin spełnia obowiązek podatkowy, część uznaje, że nie musi płacić podatku (stosując kompleksową wykładnię przepisów), jeszcze inne gminy zwalniają się z tego obowiązku w drodze uchwał wydawanych przez rady gmin. Niezależnie od ukształtowanej praktyki środowiska samorządowe dostrzegły niecelowość wpłacania podatku przez gminy samym sobie, w związku z czym podjęto szereg prób zwrócenia uwagi Ministerstwa Finansów na absurd obowiązującej regulacji.

Jedną z inicjatyw podjęło Zrzeszenie Gmin Województwa Lubuskiego, które w wypracowanym stanowisku zaproponowało wyłączenie Gminy z obowiązku płacenia podatku od nieruchomości. Podobne postulaty zawarto w petycji Wójta Gminy Ostrów Mazowiecka skierowanej do Senatu.

Podjęte starania zdają się przynieść efekt. Mimo początkowych oporów, Departament Podatków w Ministerstwie Finansów poinformował o podjęciu prac nad przygotowaniem ustawowego rozwiązania omówionego podatkowego problemu gmin. W propozycji ministerstwa zakłada się zwolnienie gmin z podatku od nieruchomości gminnych w zakresie odnoszącym się wyłącznie do nieruchomości nieprzekazanych w posiadanie zależne oraz niebędących w posiadaniu innych podmiotów niż gmina, niezajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Ministerstwo wskazało, że proponowana zmiana przepisów o podatkach i opłatach lokalnych w efekcie zapewnić ma zniesienie obowiązku płacenia podatku przez gminy samym sobie, jednocześnie zachowując zasady ich finansowania i systemu podatkowego.

Podjętą inicjatywę niewątpliwie postrzegać należy jako wysoce zasadną, jednakże należałoby zastanowić się czy ewentualna zmiana przepisów o podatku od nieruchomości nie powinna przyjąć postaci regulacji analogicznej do wyłączenia gminy z podatku rolnego.

Inną kwestią jest, czy w takiej sytuacji ewentualną zmianę przepisów nie należałoby traktować jako zmianę o charakterze doprecyzowującym. Wyłączenie (nie zwolnienie) z opodatkowania nieruchomości gminnych znajdujących się na terenie gminy będących jej własnością i niebędących w posiadaniu innego podmiotu uzasadnione jest przede wszystkim podejściem do istoty stosunku prawnopodatkowego (wątpliwe jest, czy obowiązek podatkowy może dotyczyć związku publicznoprawnego, który jest jednocześnie beneficjentem podatku).   Niezależnie jednak od odpowiedzi na to pytanie, rozwiązanie legislacyjne w omawianej kwestii jest wysoce wskazane – obecnie tylko w ten sposób można doprowadzić do jednolitej praktyki we wszystkich gminach (i właściwego rozdziału środków publicznych – por. zasady rozdziału części wyrównawczej subwencji ogólnej).