Dnia 12 lipca 2014 r. weszła w życie nowelizacja Prawa wodnego wprowadzająca szereg nowych przepisów dotyczących gminy.​

Pokłosiem wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 850; [dalej: nowela] jest nie tylko wzbogacenie brzmienia Prawa wodnego o szereg definicji transponowanych z treści wspólnotowych dyrektyw (na czele z tzw. Ramową Dyrektywa Wodną) czy też dokonanie zmian w zakresie regulacji dotyczących ochrony przed powodzią (o konieczności modernizacji wielu oczyszczalni nawet nie wspominając), ale także wprowadzenie istotnych modyfikacji w dotychczasowym zbiorze przepisów odnoszących się do tytułowych aglomeracji. Chodzi tutaj zwłaszcza o uproszczenie procesu wyznaczania aglomeracji oraz określenie statusu gminy koordynatora.

Definicje

Przystępując do prezentacji wspomnianych zmian, wyjść trzeba od odnotowania, że treść art. 43 ust. 2 Prawa wodnego [dalej: p.w.] wzbogacono o definicję aglomeracji (należy przez to rozumieć teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków albo do końcowego punktu zrzutu tych ścieków).

Zdaniem Autorów noweli przedmiotowa definicja transponuje w całości definicję ujętą w dyrektywie 91/271/EWG i umożliwia podział aglomeracji na mniejsze obszary, co ma istotne znaczenie w zakresie określania standardów odprowadzania ścieków komunalnych, które kształtowane powinny być w zależności od wielkości aglomeracji (zob. uzasadnienie do projektu noweli, Sejm RP VII kadencji, Nr druku: 2106).

Nadto w Prawie wodnym „pojawiły” się definicje równoważnej liczby mieszkańców (należy przez to rozumieć ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych, wyrażonych jako wskaźnik pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5) w ilości 60 g tlenu na dobę) i końcowego punktu zrzutu ścieków komunalnych (należy przez to rozumieć miejsce przyłączenia systemu kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych w aglomeracji nieposiadającej oczyszczalni ścieków, do systemu kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych w aglomeracji posiadającej oczyszczalnię ścieków). Dodać przy tym trzeba, że nadal obowiązuje zalecenie zawarte w art. 43 ust. 1 p.w., aby aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2000 były wyposażone - zgodnie z ustaleniami krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych - w systemy kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych.

Wyznaczenie granic

Aglomeracje, o których mowa w art. 43 ust. 1 p.w., wyznacza, w drodze uchwały, sejmik województwa. Gmina zainteresowana wyznaczeniem aglomeracji, przekazuje propozycję planu aglomeracji marszałkowi województwa, na jego wniosek oraz w wyznaczonym przez niego terminie. Uwaga: jeżeli aglomeracja obejmowałaby tereny położone w dwóch lub więcej województwach, właściwy do wyznaczenia aglomeracji jest sejmik tego województwa, na którego terenie będzie się znajdować największa część aglomeracji.

Co ważne, omawiane tutaj wyznaczenie następuje po uzgodnieniu przez marszałka województwa z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej, a w zakresie obszarów objętych przynajmniej jedną formą ochrony przyrody w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 1 tej ustawy (chodzi o listę obszarów Natura 2000) z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, oraz po zasięgnięciu przez marszałka województwa opinii zainteresowanych gmin.

Pamiętać trzeba, że wykaz interesujących Nas aglomeracji stanowi integralną część krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych sporządzanego jak wiadomo przez Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, a zatwierdzanego Radę Ministrów. Autorzy noweli akcentują przy tym, że przypisanie uzgodnień marszałkowi województwa spowoduje skrócenie procedury wyznaczania aglomeracji (zob. uzasadnienie …).

Przegląd

Marszałek województwa zobligowany został do dokonywania - co 2 lata - przeglądu obszarów i granic aglomeracji wyznaczonych na podstawie wyżej wskazanej uchwały, z uwzględnieniem ustawowo określonych kryteriów ich utworzenia określonych (zob. ust. 1 art. 43 p.w.) oraz zaistniałych zmian równoważnej liczby mieszkańców w aglomeracji. Co zrozumiałe, marszałek w razie potrzeby poinformuje sejmik województwa o konieczności zmiany obszarów i granic aglomeracji.

Pierwszego przeglądu obszarów i granic aglomeracji, o którym mowa wyżej dokonuje się w terminie do dnia 1 stycznia 2017 r.! Co godne podkreślenia, przepisami noweli zobligowano wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) do przedstawienia – w  terminie do dnia 31 lipca 2014 r. - właściwym sejmikom województw propozycji wyznaczenia obszarów i granic aglomeracji, jeżeli aglomeracji nie wyznaczono albo zachodzi konieczność dostosowania wyznaczonych obszarów i granic aglomeracji do przepisów wydanych na podstawie art. 43 ust. 4a p.w. (chodzi tutaj o przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2014 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji Dz. U. z 2014 r., poz. 995).

Z kolei w terminie do dnia 31 grudnia 2014 r. właściwe sejmiki województw wyznaczą aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2000 oraz dostosują obszary i granice aglomeracji do wyżej wskazanych przepisów wykonawczych. Odnotujmy, że w ocenie projektodawców w związku z ciągłą migracją ludności na terenach objętych obszarem i granicami aglomeracji istnieje konieczność wprowadzenia elastycznego mechanizmu umożliwiającego dokonywanie zmian w obowiązujących uchwałach sejmików województw. Pozwoli to na systematyczne dostosowywanie potrzeb inwestycyjnych w ramach gospodarki ściekowej do faktycznych potrzeb (zob. uzasadnienie …).

Gmina koordynator

Kolejnym „novum” zawartym w noweli jest przepis (zob. ust. 3e art. 43 p.w.), w świetle którego sprawy związane z przygotowaniem i przekazywaniem dokumentacji dotyczącej działań prowadzonych w ramach krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, w szczególności przedkładanie informacji:

• o stanie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków komunalnych,
• o postępie realizacji przedsięwzięć określonych w krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych,
• o ilości wytworzonych w ciągu roku Mg suchej masy osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków komunalnych aglomeracji oraz sposób postępowania z tymi osadami,

w aglomeracji zlokalizowanej na obszarze dwóch lub więcej gmin prowadzi gmina o największej równoważnej liczbie mieszkańców.

Zdaniem Autorów noweli wprowadzenie regulacji określającej gminę, która spełnia rolę koordynatora w aglomeracji (gmina wiodąca), jest ważne, w sytuacji, gdy na obszarze aglomeracji występuje kilka gmin (zob. uzasadnienie …).