Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Do sądów administracyjnych coraz częściej trafiają skargi na uchwały ustalające stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W artykule z dnia 10 grudnia 2013 r., pt. „Sądy administracyjne mogą kontrolować wysokość opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi” omówiony został wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 6 listopada 2013 r. (sygn. I SA/Bk 127/13), w którym Sąd zakwestionował wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalanej na podstawie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

W wyroku tym Sąd wskazał, że „rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami jest zobowiązana do dokonania rzetelnej i wnikliwej kalkulacji wysokości stawki, tak aby pobierane opłaty pokrywały rzeczywiste koszty związane z funkcjonowaniem systemu zagospodarowania odpadami na terenie gminy. Prawidłowo skalkulowana opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinna z jednej strony zapewniać sprawne funkcjonowanie systemu odbioru odpadów na terenie gminy, z drugiej zaś nie powinna stanowić źródła dodatkowych zysków gminy. Rzetelna kalkulacja wysokości opłat powinna w szczególności uwzględniać liczbę mieszkańców gminy, ilość wytwarzanych na terenie gminy odpadów komunalnych oraz koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, na który składają się koszty odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz obsługi administracyjnej tego systemu”. WSA w Białymstoku określił tym samym swoiste kryteria oceny prawidłowości skalkulowania stawek opłat za gospodarowanie odpadami.

W późniejszym okresie do sądów administracyjnych zaczęło trafiać coraz więcej skarg, pochodzących głównie od mieszkańców gmin, w których zarzucają oni, że organy gminy wadliwie, bez odpowiednich kalkulacji, ustaliły zbyt wysokie stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przykładowo skargi w tym zakresie zainicjowały postępowania zakończone nieprawomocnymi wyrokami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 26 lutego 2014 r. (sygn. I SA/Gd 1601/13) oraz dwoma wyrokami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 24 stycznia 2014 r. (sygn. I SA/Bk 524/13 oraz I SA/Bk 525/13). We wszystkich tych sprawach sądy oddaliły skargi, uznając prawidłowość skarżonych uchwał oraz wyrażonych w nich stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które poparte były szczegółowymi kalkulacjami przedstawionymi przez skarżone organy.

We wszystkich trzech sprawach skarżącymi byli mieszkańcy danych gmin, którzy kwestionowali wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Sądy zgodnie przyjęły, że skarżący mają legitymację procesową, gdyż ich interes prawny, jako mieszkańca gminy, będącego właścicielem nieruchomości obciążonej obowiązkiem uiszczania tzw. „opłaty śmieciowej”, został naruszony.

Mieszkańcy w swoich skargach zarzucali radom swoich gmin, iż ustaliły stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wliczając w nie koszty niezwiązane bezpośrednio z gospodarowaniem odpadów komunalnych, takie np. jak budowa punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (tzw. PSZOK), czy też ustalając stawki w oderwaniu od faktycznych kosztów odbioru, transportu, zbierania i wywozu odpadów komunalnych.

Sądy jednoznacznie przyjęły że, wbrew twierdzeniom skarżących, na opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi składają się nie tylko koszty odbierania, transportu, zbierania, wywozów odpadów, ale także koszty funkcjonowania całego systemu obejmujące dodatkowo koszty odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, także koszty tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, obsługi administracyjnej tego systemu.

Sądy administracyjne wskazały, potwierdzając tym samym stanowisko WSA w Białymstoku przytoczone na wstępie niniejszego artykułu, że o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami powinna decydować rzetelna kalkulacja dokonana przez gminę przed ustaleniem stawek tych opłat, która powinna uwzględniać nie tylko takie kryteria, jak liczba mieszkańców danej gminy, ilość wytwarzanych na terenie gminy odpadów komunalnych, ale również koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, na który składają się koszty odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz obsługi administracyjnej tego systemu.

Ponadto w obu omawianych wyrokach WSA w Białymstoku (sygn. I SA/Bk 524/13 oraz I SA/Bk 525/13) wyrażono pogląd, że nie jest niezgodne z przepisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ustalenie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ze względu na powierzchnię lokalu w sytuacji, gdy właściciele nieruchomości uiszczają taką samą opłatę, gdy w lokalach o takiej samej powierzchni mieszka różna liczba osób. W takim przypadku nie można mówić o naruszeniu konstytucyjnej zasady równości.

Również w nieprawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 28 stycznia 2014 r. (sygn. II SA/Bd 864/13), gdzie skarżącym wysokość stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi była osoba prawna (spółka), Sąd, oddalając skargę wskazał, że uchwałodawcza, podejmując uchwałę w zakresie wysokości takiej opłaty musi brać pod uwagę określone ustawowo czynniki cenotwórcze, ilość wytwarzanych odpadów i możliwe do wliczenia kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, a „wzięcie pod uwagę” oznacza wskazanie kierunku i zasady obliczania stawki, a nie doprowadzenie do wyliczenia ściśle matematycznej wartości, opartej wyłącznie na tych danych, gdyż pewnych czynników nie da się ustalić a niewątpliwie wypływają na koszty, które powstają.

Istotne zagadnienie dotyczące stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi zostało przedstawione również w nieprawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 5 marca 2014 r. (sygn. I SA/Go 51/14). Skarżącym uchwałę w przedmiocie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia stawki takiej opłaty na terenie gminy był prokurator rejonowy. W obszernym uzasadnieniu skargi prokurator wykazywał, iż kalkulacja poprzedzająca ustalenie stawki przez radę gminy musi być sporządzona w sposób rzetelny i maksymalnie szczegółowy, a nie jedynie zawierać ogólnikowe, niepoddające się żadnej merytorycznej kontroli, wskazanie określonych kwot. W ocenie Skarżącego warunkiem sine qua non uznania kalkulacji opłaty za rzetelną (w zakresie kosztów funkcjonowania systemu) i jest uprzednie przeprowadzenie przetargu i poznanie kwoty, za którą wygrywający przedsiębiorca będzie odbierał od mieszkańców odpady komunalne. Sąd uwzględniając skargę (opartą także na innych zarzutach, które zostaną szczegółowo omówione w jednym z kolejnych artykułów) niezwykle lakonicznie odniósł się do kwestii kalkulacji stawki poprzestając na przywołaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2013 r. (sygn. K 17/12), w którym uznano za niekonstytucyjny przepis art. 6k ust. 1 i 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ale tylko w zakresie, w jakim nie przewiduje maksymalnej wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (szerzej: artykuł z dnia 29 listopada 2013 r., pt. „Trybunał Konstytucyjny zakwestionował część ustawy śmieciowej” oraz artykuł z dnia 27 stycznia 2014 r., pt. „Uzasadnienie wyroku TK w sprawie ustawy śmieciowej”). Powyższy wyrok wskazuje na zainteresowanie prokuratury tematyką uchwał związanych z nowym systemem gospodarki odpadami komunalnymi.

Przedstawione powyżej orzeczenia wskazują, iż organy gmin muszą się liczyć z koniecznością obrony przyjętych rozwiązań z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi. Uchwały w tym zakresie mogą być skutecznie zaskarżone do sądu administracyjnego przez szeroki katalog podmiotów (szerzej: artykuł z dnia 5 czerwca 2013 r., pt. „Kto może zaskarżyć uchwały śmieciowe”).

____________________________________________________________________________________

Jeśli interesuje Cię ta tematyka i potrzebujesz wsparcia merytorycznego, ODWIEDŹ STRONĘ:

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj