Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

12.03.2014

Referendum lokalne nie zawsze dopuszczalne

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, w jakich przypadkach nie można przeprowadzić referendum lokalnego.

Do urzędu gminy trafił wniosek grupy mieszkańców o przeprowadzenie referendum gminnego, którego przedmiotem miało być udzielenie odpowiedzi na pytanie „Czy jesteś przeciw wprowadzeniu nazw ulic w gminie oraz jednocześnie czy jesteś za tym, aby rada gminy uchyliła (odrzuciła) uchwałę rady gminy w sprawie nadania nazw ulicom w miejscowościach w gminie?”

Rada gminy w drodze uchwały odrzuciła wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum gminnego, opierając się na opinii komisji powołanej do sprawdzenia, czy wniosek mieszkańców odpowiada przepisom ustawy o referendum lokalnym. W opinii tej przedstawionych zostało szereg nieprawidłowości, które, zdaniem komisji, skutkują wadliwością złożonego przez mieszkańców wniosku. Głównym zarzutem było niewłaściwie sformułowane pytanie, mogące wprowadzać w błąd mieszkańców gminy oraz nieprawdziwe informacje podane w uzasadnieniu do wniosku.

Na powyższą uchwałę grupa mieszkańców złożyła skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, zarzucając jej naruszenie przepisów ustawy o referendum lokalnym poprzez odrzucenie wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum w sytuacji, gdy wniosek spełniał wymogi ustawowe oraz nie prowadził do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem.

Wyrokiem z dnia 26 września 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (sygn. III SA/Kr 899/13) stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w całości. W uzasadnieniu sąd wskazał, że rada gminy, podejmując zaskarżoną uchwałę, naruszyła przepis art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym stanowiący, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum, jeżeli wniosek mieszkańców spełnia wymogi ustawy oraz nie prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem; organ stanowiący jest związany treścią wniosku. Zdaniem WSA w Krakowie przedmiotowy wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego spełnia wymogi ustawy o referendum lokalnym. Ponadto wniosek ten nie prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem, gdyż nie jest słuszny pogląd gminy, iż niedopuszczalne jest przeprowadzenie referendum w sprawie już rozstrzygniętej, zmierzającej do uchylenia obowiązującego już aktu prawnego.

Na powyższe rozstrzygnięcie sądu I instancji skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego złożyła rada gminy, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi.

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014 r. (sygn. II OSK 2988/13) Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjną rady gminy i uchylił wyrok WSA w Krakowie, jednocześnie oddalając skargę mieszkańców gminy na uchwałę rady gminy w przedmiocie odmowy przeprowadzenia referendum lokalnego.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o referendum lokalnym w referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego, jako członkowie wspólnoty samorządowej, wyrażają swoją wolę, co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki. Ponadto, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym zadaniem własnym gminy są sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. W związku z tym Sąd II instancji stwierdził, że zagadnienie będące w przedmiotowej sprawie przedmiotem pytania referendalnego zgłoszonego przez mieszkańców gminy, co do zasady, mieści się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy. Jednakże, zdaniem NSA, sposób sformułowania tego pytania budzi uzasadnione wątpliwości, które nie pozwalają na przyjęcie, iż pozostawiona do rozstrzygnięcia przez wspólnotę samorządową sprawa, w tych konkretnych okolicznościach, może być pozostawiona rozstrzygnięciu przez ogół mieszkańców w drodze referendum lokalnego.

Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się ze stanowiskiem WSA w Krakowie, który stwierdził, że pytanie referendalne jest jasno i czytelnie wyrażone, z uwagi na niemożność udzielenia jednoznacznej odpowiedzi w przypadku sformułowania pytania złożonego z dwóch części w taki sposób, jak zrobili to wnioskodawcy. Ponadto Sąd II instancji stwierdził, że druga część postawionego pytania może wprowadzić błąd mieszkańców gminy poprzez użycie sformułowania „uchylenie (odrzucenie)” i niepoinformowanie mieszkańców, iż jest aktem prawa miejscowego wywołującym określone prawem skutki.

Uzasadniając wyrok NSA stwierdził również, iż w niniejszym przypadku nie było możliwości przeprowadzenia referendum lokalnego, mimo że, co do zasady, istnieje możliwość wypowiedzenia się w drodze referendum lokalnego w sprawie uregulowanej już uprzednio aktem prawa miejscowego, który został opublikowany i wszedł w życie. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, powołując się na poglądy wyrażone w doktrynie, iż w przedmiotowej sprawie zachodzą wyjątkowe okoliczności uniemożliwiające przeprowadzenie przedmiotowego referendum. Sąd II instancji swoje stanowisko uzasadnił faktem, iż nie przeprowadza się referendum lokalnego w sprawach dotyczących uchwał, w stosunku do których ustawa przewiduje obligatoryjne konsultacje oraz, gdy współudział mieszkańców gminy w procesie wydawania aktu normatywnego przez organy jst, poprzez konsultacje, został zapewniony na etapie procedury uchwałodawczej. Bez znaczenia jest fakt, czy współudział ten był wymagany wprost przepisami ustawy, czy też organ w procesie stanowienia prawa, bez nałożonego ustawą obowiązku, przeprowadził takie konsultacje (co nastąpiło w niniejszym przypadku).

Zdaniem Sądu II instancji inne stanowisko prowadziłoby do pozbawienia konsultacji jakiegokolwiek znaczenia prawnego, a ponowne zwracanie się w tej sprawie do mieszkańców, w sytuacji, gdy akt prawa miejscowego został ogłoszony i tym samym obowiązuje, prowadziłoby do zachwiania pewności obrotu prawnego.

Podsumowując, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że nie jest dopuszczalne przeprowadzenie referendum w sprawie uregulowanej aktem prawa miejscowego, którego podjęcie poprzedzały konsultacje społeczne, niezależnie od tego, czy ustawa przewidywała obowiązek ich przeprowadzenia.

Wyrok ten ma istotne znaczenia dla organów jednostek samorządu terytorialnego wszelkich szczebli, gdyż wskazuje na istotne błędy, jakie dyskwalifikują wnioski mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego.

Obecnie w Sejmie znajduje się prezydencki projekt ustawy samorządowej (patrz: aktualny stan prac nad projektem), który zakłada wprowadzenie szeregu zmian w ustawie o referendum lokalnym. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w naszych artykułach:

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Autorzy artykułu

Maciej Kiełbus

Partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Więcej z Wokandy §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj