Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty, budynki, budowle. Czy to oznacza, że wszystkie wskazane przedmioty są odrębnie opodatkowane, nawet wtedy, gdy budowla umieszczona jest w budynku, albo grunt znajduje się pod budynkiem?

Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: grunty; budynki lub ich części; budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Definiując pojęcie budynku czy też budowli ustawa podatkowa odsyła jednocześnie do przepisów prawa budowlanego. I tak, w świetle tych przepisów, przez budynek rozumie się obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Natomiast budowla to obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także części budowlane urządzeń technicznych oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową (przy czym oprócz powyższego opisu przepisy wskazują również – bardzo istotne na gruncie podatkowym – przykładowe wyliczenie obiektów stanowiących budowle).

Z przywołanych definicji wynika, że obiekty budowlane w postaci np. części budowlanych urządzeń technicznych czy też fundamentów pod maszyny lub urządzenia stanowią budowle, niezależnie od miejsca ich usytuowania. Nie ma bowiem konieczności by były to obiekty wolno stojące. W konsekwencji nie ma przeszkód, aby budowla jako przedmiot opodatkowana znajdowała się wewnątrz przestrzeni budynku.

Umiejscowienie budowli w budynku nie oznacza, że opodatkowaniu podlega tylko jeden z tych dwóch przedmiotów podatku od nieruchomości. Co istotne budynek podlega opodatkowaniu od jego powierzchni użytkowej zaś budowla od jej wartości.

Powyższe stanowisko prezentują organy podatkowe oraz sądy administracyjne. Przykładem może być wyrok WSA w Gliwicach z 19 listopada 2012 r. (sygn. I SA/Gl 475/12). W przedmiotowej sprawie spór dotyczył opodatkowania urządzeń technicznych (linii pras, żurawia oraz suwnicy) posadowionych na fundamentach i jednocześnie zlokalizowanych w budynku. Organ podatkowy twierdził, że analizowane maszyny i urządzenia techniczne tworzą z fundamentami całość techniczno-użytkową, a tym samym stanowią w całości budowlę opodatkowaną podatkiem od nieruchomości. WSA w Gliwicach uznał stanowisko organu podatkowego za nieprawidłowe. Wskazał jednak, że w sytuacji, gdy urządzenie techniczne jest umiejscowione na fundamencie lub gdy posiada części budowlane, za budowlę podlegającą podatkowi od nieruchomości może być uznany wyłącznie fundament lub część budowlana urządzenia technicznego. Tym samym uznał, że same urządzenia techniczne znajdujące się wewnątrz budynku nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, gdyż nie mieszczą się w definicji budowli, jednak fundamenty pod urządzenia lub ich części budowlane już tak i one winny zostać opodatkowane. Dla sądu kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było zatem ustalenie, co należy uznać za budowlę, bowiem sam fakt, że budowla znajdująca się wewnątrz budynku podlega opodatkowaniu uznany został za oczywisty. Podobnie WSA w Gliwicach wypowiedział się w wyrokach z dnia 16 lipca 2012 r. (sygn. I SA/Gl 592/12), z dnia 2 lipca 2012 r. (sygn. I SA/Gl 386/12) oraz z dnia 20 lipca 2010 r. (sygn. I SA/Gl 424/10) wskazując, iż „budynek i budowla to dwa odrębne przedmioty opodatkowania podatkiem od nieruchomości co powoduje, że w określonych okolicznościach faktycznych opodatkowaniu może podlegać powierzchnia budynku i wartość budowli w nim umiejscowionej”.

Sprawa wygląda tak samo w przypadku opodatkowania budynku (analogicznie budowli) i gruntu znajdującego się pod nim. Organy podatkowe i sądy administracyjne również stoją na stanowisku, że grunty i budynki stanowią osobne przedmioty opodatkowania podatkiem od nieruchomości, dla których przepisy przewidują odrębne zasady ustalania wielkości podstawy opodatkowania (dla gruntów podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia, a dla budynków i ich części – powierzchnia użytkowa, którą stanowi powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyjątkiem powierzchni klatek schodowych oraz szybów dźwigowych; za kondygnację uważa się również garaże podziemne, piwnice, sutereny i poddasza użytkowe). Dla przykładu można przywołać wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2012 r. (sygn. II FSK 1771/10), w którym NSA stwierdził, że „zarówno grunt, jak i budynek stanowią odrębny przedmiot opodatkowania, a przepis art. 2 u.p.o.l. [ustawy o podatkach i opłatach lokalnych] i żaden inny przepis u.p.o.l. nie wyłączają z zakresu opodatkowania gruntu pod budynkiem”.

Warto też wskazać, że w identyczny sposób na ten temat dnia 30 lipca 2013 r. wypowiedział się podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów odpowiadając na zapytanie jednego z posłów, przywołując przy tym wyrok WSA w Olsztynie z 29 czerwca 2011 r. (sygn. I SA/Op 215/11).

O ile jednak kwestia opodatkowania gruntów znajdujących się pod budynkiem lub budowlą w praktyce nie stwarza większych trudności, o tyle w przypadku budowli znajdujących się wewnątrz budynku pojawia się wiele problemów. Definicja budowli generalnie wywołuje wątpliwości, które są tym większe, gdy tego rodzaju obiekt budowlany znajduje się wewnątrz innego obiektu budowlanego. Sytuacje takie powinny być traktowane przez organy podatkowe ze szczególną uwagą.