Czy uregulowanie opłaty za gospodarowanie odpadami w imieniu podatnika prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania w opłacie jako należności publicznoprawnej?

Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gminy obowiązane są do zorganizowania czynności polegających na odbieraniu odpadów komunalnych z zamieszkałych nieruchomości. Każdy właściciel natomiast zobowiązany jest do uiszczania stosownej opłaty, wynikającej ze złożonej deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami. W praktyce opłata regulowana często jest przez osobę, która nie została uprzednio określona jako zobowiązana do uiszczenia należności w opłacie (a zatem nie posiada statusu prawnego podatnika opłaty). Tego typu zjawisko najczęściej ma genezę w chęci udzielenia pomocy zwłaszcza osobom starszym lub nie posiadającym rachunku bankowego, czy też ogólnie woli wypełnienia obowiązku za osobę, która w danej chwili uregulować opłaty nie mogła.

Kwestią dyskusyjną w takich przypadkach jest to, czy uregulowanie stosownej kwoty przez osobę faktycznie nie będącą „podatnikiem”,, może prowadzić do wygaśnięcia zobowiązania w opłacie jako należności publicznoprawnej?

Powyższe zagadnienie stanowiło przedmiot rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w uchwale z dnia 26 maja 2008 r. w sprawie I FPS 8/07 orzekł (w stosunku do stanu prawnego obowiązującego w 2004 roku), że zapłata należności dokonana przez inny podmiot w imieniu podatnika nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego tego podatnika.

Poniżej przytoczone zostały istotne fragmenty uchwały.

W pierwszej kolejności NSA wskazał, iż z normatywnych definicji obowiązku podatkowego, zobowiązania podatkowego oraz podatku, jednoznacznie wynika, że zobowiązanym do zapłacenia podatku jest wyłącznie podatnik. Za słuszną zatem, należy uznać tezę, zgodnie z którą, tylko zapłata podatku przez podatnika prowadzi do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia. Potwierdzeniem powyższego jest przede wszystkim fakt, iż określone w ustawach podatkowych obowiązki podatkowe mają publicznoprawny charakter, są obowiązkami osobistymi i nie mogą być znoszone przez umowy cywilnoprawne zawierane między podatnikiem a osobą trzecią.

Zdaniem sądu, nie można zgodzić się z opinią, w świetle której zobowiązanie podatkowe wygasa w skutek zapłacenie podatku przez osobę trzecią, także z tego powodu, że interpretacja taka skutkowałaby pominięciem istoty stosunku zobowiązaniowego w prawie podatkowym.  Stosunek cywilnoprawny zawiązany pomiędzy podatnikiem a osobą trzecią, nie odnosi żadnego znaczenia w stosunkach publicznoprawnych (podatkowych). Byłoby to możliwe tylko wówczas, gdyby wskazywał na to konkretny przepis ustawy. W Ordynacji podatkowej przepis taki nie występuje.  

NSA wskazał także, iż co prawda poza zakresem sprawy pozostaje kwestia zapłaty podatku przez osobę trzecią za podatnika w sytuacji, gdy osoba ta dokonuje zapłaty w formie gotówkowej. Biorąc jednak pod uwagę zaprezentowaną powyżej analizę, należy stwierdzić, że wnioski z niej wynikające odnoszą się do wszelkich form zapłaty podatku (gotówkowej lub bezgotówkowej).

Na zakończenie sąd zauważył jednak, że powyższe rozważania nie dotyczą sytuacji, w której osoba wpłacająca podatek dokonuje tego ze środków powierzonych mu przez podatnika. Dokonuje wówczas czynności technicznej - wpłaca podatek za podatnika, działa jednak jedynie jako "posłaniec".

Powyższy artykuł stanowi pierwszy z cyklu trzech, poświęconych zagadnieniom zapłaty opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Stanowi on wprowadzenie do omawianego zagadnienia. W kolejnych, przedstawione zostanie przez autorów stanowisko Ministra Finansów w tej kwestii oraz zaprezentowane zostaną mechanizmy prawne Ordynacji podatkowej, umożliwiające identyfikację charakteru dokonanej wpłaty. 

Jeśli interesuje Cię ta tematyka i potrzebujesz wsparcia merytorycznego, czytaj dalej.