Czy zamiar zamieszkiwania pod określonym adresem daje podstawę do zameldowania?

Przesłanki zameldowania na pobyt stały budzą liczne wątpliwości w praktyce, o czym świadczy szereg sporów sądowych toczonych w tym zakresie.

W niedawno opublikowanym wyroku NSA, Sąd kasacyjny odpowiedział na pytanie, czy okazjonalne przebywanie pod danym adresem z zamiarem stałego zamieszkiwania jest wystarczające do uzyskania zameldowania.

Wyżej wspomniany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadł na kanwie następującego stanu faktycznego.

Decyzją z lipca 2012 r. prezydent miasta, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, odmówił skarżącej zameldowania na pobyt stały.

Skarżąca odwołała się od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz wydanie z urzędu decyzji o jej zameldowaniu na pobyt stały we wskazanym we wniosku mieszkaniu.

Organ II instancji (wojewoda) utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy, a wniesiona w następstwie tego rozstrzygnięcia skarga została przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalona wyrokiem z dnia 6 lutego 2013 r. (sygn. II SA/Rz 994/12) jako bezzasadna.

W skardze kasacyjnej od ww. wyroku skarżąca podniosła zarzuty naruszenia przepisów postępowania oraz wskazała liczne okoliczności, mające w jej opinii stanowić przesłanki warunkujące możliwość zameldowania na pobyt stały w mieszkaniu pod oznaczonym adresem. Skarżąca podniosła, że organy orzekające w sprawie i sąd wojewódzki pominęły szereg okoliczności istotnych w sprawie. Skarżąca wykazała, że w spornym mieszkaniu przebywa kilka razy w tygodniu po kilka godzin, odwiedzając córkę i spożywając posiłki, posiada tam również część swoich rzeczy osobistych. Dostęp do mieszkania utrudnia jej mąż, z którym pozostaje w sporze. Podkreśliła nadto, że uzyskanie decyzji o zameldowaniu na pobyt stały ułatwi jej uzyskanie prawa własności spornego lokalu. Skarżąca podnosiła także, że został on zakupiony ze środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania, którego była współwłaścicielką, i którego zbycie miało miejsce bez jej zgody.

W wyroku z dnia 25 listopada 2014 r. (sygn. II OSK 1120/13) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną i przychylił się do stanowiska sądu pierwszej instancji, nie dopatrując się uchybień w ocenie zgromadzonego materiału dowodowego.

Zdaniem zarówno NSA, jak i WSA, organy orzekające w sprawie prawidłowo przeprowadziły czynności zmierzające do ustalenia, czy w dacie orzekania skarżąca faktycznie zamieszkiwała w lokalu, w którym żądała zameldowania. Sądy obu instancji podkreśliły, że stosownie do art. 6 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych należy przyjąć, że pobytem stałym jest zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Mając na uwadze brzmienie zacytowanego przepisu, w postępowaniu w sprawie zameldowania na pobyt stały ustaleniu podlega zarówno fakt fizycznego przebywania w lokalu, jak również zamiar stałego tam przebywania.

W ocenie sądów obu instancji, przytoczone w toku postępowań sądowych przejawy związku skarżącej z lokalem mieszkalnym, którego dotyczyło żądanie zameldowania, nie są, wystarczające do potwierdzenia faktu zamieszkiwania w owym lokalu i w konsekwencji uznania go za centrum życiowe skarżącej. Przedmiotową ocenę współkształtuje fakt, że, zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez orzekające w sprawie organy, potwierdzonymi przez samą skarżącą, na co dzień nocuje ona w mieszkaniu swojej matki. NSA podkreślił przy tym, że powoływanie się przez skarżącą na stan faktyczny w zmienionym kształcie dopiero w skardze kasacyjnej nie ma znaczenia dla oceny legalności decyzji o odmowie zameldowania na pobyt stały, gdyż ta dokonywana jest według stanu faktycznego i prawnego, jaki miał miejsce w dacie wydania decyzji ostatecznej.

WSA i NSA zgodnie odrzuciły także argumentację skarżącej dotyczącej celu uzyskania zameldowania pod wskazanym przez nią adresem. Sądy obu instancji podzieliły stanowisko wojewody, w myśl którego z zameldowania na pobyt stały pod danym adresem nie wynika żadne prawo podmiotowe do lokalu (por. art. 16 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych). NSA podkreślił, że zameldowanie służy wyłącznie celom ewidencyjnym i stanowi potwierdzenie faktu pobytu danej osoby w danym miejscu, nie rodzi natomiast uprawnień do lokalu, którego dotyczy wniosek.

Zgodnie z opisanym orzeczeniem, sam zamiar zamieszkiwania pod określonym adresem i okazjonalne tam przebywanie nie daje podstaw do zameldowania na pobyt stały. Okoliczności, z powodu, których dana osoba nie zamieszkuje pod wskazanym adresem pozostają również indyferentne dla oceny wniosku w postępowaniu w sprawie zameldowania na pobyt stały. Dopiero zamieszkiwanie i realizowanie podstawowych funkcji życiowych pozwala na uzyskanie meldunku i, co więcej, rodzi, przynajmniej na dzień dzisiejszy, taki obowiązek po stronie obywatela.