Dużo zmian w Prawie zamówień publicznych – czy nowela będzie przełomem? – cz. 4

19 października 2014 r. weszła w życie nowela wprowadzająca szereg istotnych zmian do ustawy Prawo zamówień publicznych. Zmiany te są daleko idące oraz stanowią próbę rozwiązania wielu problemów, z którymi od dawna borykają się zamawiający.

Poniżej kontynuujemy rozważania dotyczące zmian legislacyjnych, wprowadzonych do ustawy Prawo zamówień publicznych, w dniu 19 października 2014 r., które zapoczątkowaliśmy w artykule „Dużo zmian w Prawie zamówień publicznych – czy nowela będzie przełomem? – cz. 1, opublikowanym dnia 4.11.2014 r.

Zmiany dotyczące zatrzymania wadium

Nowe przepisy ograniczają prawo zatrzymania wadium do sytuacji, gdy brak możliwości wyboru oferty (z przyczyn opisanych w art. 46 ust. 4a ustawy pr.z.p.) leży po stronie wykonawcy. Nowelizacja dodała też nową podstawę zatrzymania wadium – zamawiający może zatrzymać wadium również wtedy, gdy wykonawca z przyczyn leżących po jego stronie nie złożył listy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej lub informacji o tym, że nie należy do grupy kapitałowej, lub nie wyraził zgody na poprawienie tzw. innej omyłki polegającej na niezgodności oferty ze specyfikacją (o którym to poprawieniu mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy pr.z.p.).

Rażąco niska cena

Zmianie uległy również przepisy dotyczące rażąco niskiej ceny, jako podstawy do odrzucenia oferty wykonawcy. Nadanie zasadom, wywodzonym dotychczas przede wszystkim z orzecznictwa, rangi ustawowej, powinno, przynajmniej w części, ułatwić rozstrzyganie licznych sporów w tym zakresie. W skrócie, jeżeli zamawiający ma uzasadnione wątpliwości, co do tego, czy wykonawca na pewno zrealizuje zamówienie za zaoferowaną cenę, wtedy powinien wezwać wykonawcę, na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy pr.z.p., do złożenia wyjaśnień, przy czym zamawiający ma obowiązek wszczęcia procedury wyjaśniającej wtedy, gdy cena oferty jest niższa o 30% od wartości zamówienia lub 30% średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert. Wystosowanie wezwania, na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy pr.z.p., rodzi po stronie wykonawcy obowiązek wykazania, że zaproponowana przez niego cena nie ma charakteru rażąco niskiej. Zamawiający może przyjąć wartość niższą niż określony w art. 90 ust. 1 ustawy pr.z.p. próg „30%”, w zależności od okoliczności dotyczących przedmiotu zamówienia. Przykładowo, również wtedy, gdy cena oferty jest niższa o 15% od wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej wszystkich złożonych ofert, w okolicznościach związanych z konkretnym zamówieniem, zamawiający ma prawo powziąć wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia za zaoferowaną cenę. W sprawie omawianych wyżej zmian swoją opinię wyraził Urząd Zamówień Publicznych[1].

Obowiązkowe określenie zasad wprowadzania zmian do umowy

Nowelizacja nakłada na zamawiających obowiązek wprowadzenia do umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, postanowień dotyczących zmiany wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany: stawki podatku od towarów i usług, wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nowe przepisy wprowadziły ponadto obowiązek renegocjacji (w ww. przypadkach) umów o okresie trwania powyżej 12 miesięcy, zawartych przed dniem wejścia w życie noweli.

O ile kwestia zmiany wynagrodzenia umownego w przypadku zmiany podatku od towarów i usług nie powoduje większych problemów, dwie pozostałe okoliczności uzasadniające zmianę umowy mogą budzić pewne wątpliwość. Ustawodawca nie wskazał bowiem, w jaki sposób strony powinny obliczyć wzrost (lub obniżenie) wynagrodzenia w tych sytuacjach.

Uwagi końcowe

Reasumując, omówiona przez nas, w kolejnych częściach niniejszego artykułu, nowela będzie miała duże znaczenie w procesie udzielania zamówień publicznych. Nowelizacja w istotny sposób zmienia zasady przygotowania i prowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Nowe przepisy rodzą jednak kolejne wątpliwości. Czy rozwiązania wynikające ze zmienionych przepisów zdążą utrwalić się w praktyce zamawiających? Odpowiadając na to pytanie, trzeba mieć na względzie obowiązujące od kwietnia 2014 roku nowe dyrektywy unijne dotyczące zamówień publicznych. Polska ma obowiązek implementować przepisy tych dyrektyw do 18 kwietnia 2016 r., co oznacza, że z tym dniem w życie powinny już wejść wdrażające je krajowe przepisy. Analizując ww. dyrektywy, widocznym jest, iż skala potencjalnych zmian w polskim prawie zamówień publicznych będzie duża. Część z funkcjonujących obecnie rozwiązań dyrektywy te jednak powtarzają. Na tym etapie trudno określić, czy rozwiązania wynikające z październikowej noweli (w zakresie, w jakim pozostają w zgodzie z nowymi dyrektywami unijnymi) zostaną powtórzone w nowym prawie zamówień publicznych. Wypowiadanie się w powyższej kwestii na tym etapie jest jednak co najmniej przedwczesne.