Nieruchomości niezamieszkałe a odbiór odpadów komunalnych

Gmina nie może wyłączyć wybranych nieruchomości niezamieszkałych z gminnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

W grudniu 2012 r., rada miejska, podejmując uchwałę na podstawie art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, postanowiła o odbieraniu odpadów komunalnych również od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne.

Następnie w maju 2013 r. w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego zmieniła uchwałę w sprawie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy a powstają odpady komunalne w ten sposób, że wyłączyła z gminnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi następujące nieruchomości niezamieszkałe:

1)     schroniska górskie położone na terenie parku narodowego, do których dojazd samochodem odbierającym odpady komunalne w okresie zimowym nie jest możliwy;

2)     obiekty świadczące usługi hotelarskie o powierzchni przekraczającej 8.000 m² z uwagi na różnorodność i ilość wytwarzanych tam odpadów.

Skargę na uchwałę zmieniającą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu wniósł Wojewoda Dolnośląski, żądając stwierdzenia jej nieważności w całości z powodu istotnego naruszenia art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Wyrokiem z dnia 24 października 2013 r. (sygn. II SA/Wr 555/13) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w całości.

Sąd wskazał, że pomimo tego, że z art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wynika fakultatywność objęcia systemem odbierania odpadów komunalnych również właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, to przepis ten nie pozwala na dokonanie ograniczeń podmiotowych. W związku z tym gmina nie ma możliwości wyboru, od właścicieli, których nieruchomości niezamieszkałych odpady będą odbierane, a od których nie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, że wynika to wprost z językowej wykładni tego przepisu, albowiem ustawodawca nie zastrzegł w nim możliwości zawężenia katalogu podmiotów objętych działaniami gminy w tym zakresie.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiodła rada miejska, wnosząc o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 3 lipca 2014 r. (sygn. II OSK 281/14) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, podzielając tym samym wywody dokonane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 24 października 2013 r. (sygn. II SA/Wr 555/13).

W uzasadnieniu wyroku NSA wskazał, że rada miejska dokonała nieuzasadnionego wyłączenia podmiotów z obszarów położonych w granicach parku narodowego, jako niepodlegających odbiorowi odpadów komunalnych, jak również podmiotów świadczących usługi hotelarskie o powierzchni przekraczającej 8.000 m² z uwagi na charakter świadczonych usług.

Ponadto sąd kasacyjny wskazał, że art. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wprowadza rozróżnienie dwóch typów właścicieli nieruchomości:

1)     na których zamieszkują mieszkańcy;

2)     na których nie zamieszkują mieszkańcy a powstają odpady komunalne.

O ile w przypadku nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy gmina zobowiązana jest ex lege do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli tych nieruchomości, to w przypadku nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, ale powstają odpady komunalne, rada gminy postanawia fakultatywnie o odbieraniu takich odpadów od właścicieli tych nieruchomości. Uchwała w tym przedmiocie stanowi akt prawa miejscowego, co wynika wprost z art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał również, iż rada miejska, podejmując uchwałę na podstawie art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jest zobligowana do realizowania jej w całości poprzez postanowienie „o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne”. Oznacza to, że nie ma ona uprawnienia do wprowadzania jakichkolwiek postanowień różnicujących zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo sytuację prawną właścicieli nieruchomości z terenów niezamieszkałych.

Poprzez podjęcie skarżonej przez Wojewodę Dolnośląskiego uchwały, zdaniem Sądu II instancji, rada miejska dokonała niekonstytucyjnego zróżnicowania podmiotów charakteryzujących się daną cechą istotną w równym stopniu.

Podsumowując, NSA wskazał, że rada miejska, decydując się na odbieranie odpadów od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, nie jest uprawniona do stanowienia jakichkolwiek indywidualnych (podmiotowych) wyłączeń nieruchomości, albowiem ewentualna możliwość różnicowania praw i obowiązków tych właścicieli powinna zostać przewidziana przez samego ustawodawcę w przepisie upoważniającym do uchwalenia takiego aktu prawa miejscowego.

Powyższy wyrok potwierdza stanowisko, że gmina, decydując się na odbiór odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych musi tego dokonać w pełni, tj. musi objąć gminnym systemem gospodarki odpadami wszystkie takie nieruchomości bez żadnych wyjątków. Stanowisko takie było już wcześniej prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych, m.in. w przedstawianym na łamach naszego Portalu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 24 października 2013 r. (sygn. II SA/Wr 477/13) – patrz: artykuł z dnia 14 stycznia 2014 r., pt. „Wszystko albo nic, czyli o nieruchomościach niezamieszkałych w systemie odpadowym”.

W związku z powyższym gminy, które podjęły uchwały na podstawie art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i wyłączyły określone nieruchomości (np. cmentarze) z gminnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi powinny podjąć kroki zmierzające do zmiany tych zapisów.

Jednocześnie wskazać należy, że dnia 10 października 2014 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza zmiany w art. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poprzez dopuszczenie możliwości wprowadzania wyłączeń w zakresie odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych (więcej na ten temat w artykule opublikowanym na łamach naszego Portalu dnia 13 października 2014 r., pt. „Sejm uchwalił nowelizację ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach”.