„Bezskuteczny upływ terminu” w ustawie o samorządzie gminnym

NSA stwierdził, że „bezskuteczny upływ terminu”, o którym mowa w art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym może polegać zarówno na niepodjęciu przez radę gminy uchwały w przedmiocie wygaszenia mandatu wójta, jak i na podjęciu uchwały odmawiającej jego wygaszenia.

Osoba sprawująca funkcję Wójta w sierpniu 2011 r. została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego. W związku z tym w dniu 28 grudnia 2011 r. Komisarz Wyborczy zwrócił się do Przewodniczącego Rady Gminy o podjęcie uchwały o wygaszeniu mandatu Wójta. Rada Gminy podczas sesji w dniu 18 stycznia o 2012 r. odmówiła podjęcia przedmiotowej uchwały. W zaistniałej sytuacji Wojewoda wezwał, zgodnie z art. 98a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, Radę Gminy do podjęcia w terminie 30 dni uchwały o wygaszeniu mandatu wójta. Pomimo wezwania organu nadzoru, Rada Gminy ponownie odmówiła jednak podjęcia stosownej uchwały podczas sesji w dniu 28 lutego. W związku z takim stanem rzeczy Wojewoda, po uprzednim powiadomieniu Ministra Administracji i Cyfryzacji, wydał w dniu 9 marca 2012 roku zarządzenie zastępcze w sprawie wygaszenia mandatu Wójta.

Na zarządzenie to Wójt wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego [dalej: WSA], podnosząc, że przez okres sprawowania urzędu wykazał się pozytywnym działaniem dla rozwoju Gminy, co potwierdziła Rada Gminy dwukrotnie, w dniach 18 stycznia 2012 r. oraz 28 lutego 2012 r., odmawiając podjęcia uchwały w przedmiocie wygaszeniu jego mandatu. Zdaniem skarżącego organ nadzoru powinien uwzględnić ten fakt i w takim stanie rzeczy nie wydawać zarządzenia zastępczego, gdyż nie zachodziły ku temu odpowiednie przesłanki.

W wyroku z dnia 10 grudnia 2013 r. (sygn. akt II SA/Bk 388/12) WSA stwierdził, że bezspornie w przedstawionym stanie faktycznym zachodziły przesłanki wygaśnięcia mandatu wójta w związku z utratą przez skarżącego prawa wybieralności spowodowanego skazaniem go prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego.

Co więcej WSA podzielił twierdzenie Wojewody, że wygaśnięcie mandatu skarżącego nastąpiło z mocy samego prawa, natomiast uchwała rady gminy w takim przypadku ma charakter wyłącznie deklaratoryjny. Sąd pozytywnie ocenił także działanie organu nadzoru polegające na wydaniu zarządzenia zastępczego, w związku z niepodjęciem przez Radę Gminy uchwały o wygaszeniu mandatu wójta w terminie 30 dniu od dnia doręczenia pisma wzywającego do podjęcia takiej uchwały.

WSA podkreślił także, że w sytuacji, kiedy wygaśnięcie mandatu następuję ex lege, nie mają żadnego znaczenia zasługi skarżącego dla lokalnej społeczności, gdyż Wojewoda, wydając zarządzenie zastępcze w przedmiocie wygaszenia mandatu nie był uprawniony do oceny pracy skarżącego.

Kierując się powyższymi motywami, WSA oddalił skargę.

W związku z tym Wójt skierował skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego [dalej: NSA]. W skardze podniósł fakt, że Rada Gminy dwukrotnie zajęła stanowisko w sprawie wygaszenia mandatu wójta, odmawiając podjęcia uchwały w tym przedmiocie w dniach 18 stycznia 2012 r. oraz 28 lutego 2012 r. W związku z tym zdaniem skarżącego nie zachodziła przesłanka bezczynności organu uchwałodawczego, o której mowa w art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym i w związku z tym Wojewoda i nie miał kompetencji do wydania zarządzenia zastępczego.

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2014 r. (sygn. akt II OSK 879/14) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. Powołując się na dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych, NSA wskazał, że tryb wydawania zarządzenia zastępczego jest jednoznaczny i kompletny, nie pozostawia Wojewodzie swobody co do postępowania w zakresie jego wydania. Stwierdził także, że przesłanka bezczynności, o której mowa w art. 98 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym zostaje spełniona zarówno w przypadku, niepodjęcia przez radę gminy żadnej uchwały w przedmiocie wygaszenia mandatu wójta, jak i w przypadku podjęcia uchwały odmawiającej jego wygaszenia. W związku z tym Naczelny Sąd Administracyjny podzielił pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, stwierdzając że wydanie zarządzenia zastępczego przez Wojewodę w przedmiocie wygaszenia mandatu Wójta Gminy nie naruszało przepisów prawa i odrzucił skargę kasacyjną.