„Opłata śmieciowa” a wielkość gospodarstwa domowego

W kontrowersyjnym wyroku WSA w Gdańsku odniósł się do możliwości różnicowania wysokości stawek „opłat śmieciowych” w zależności od wielkości gospodarstwa domowego.

Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości na terenie gminy określając, iż „opłata śmieciowa” ponoszona ma być od gospodarstwa domowego. Wysokość stawki uzależniona została od wielkości gospodarstwa domowego (ilości osób w nim zamieszkującym) poprzez wprowadzenie trzech kategorii gospodarstw domowych: małe (1 osoba), średnie (2-5 osób) oraz duże (od 6 osób).

Jeden z mieszkańców gminy wezwał radę gminy do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę kwestionowanej przez niego uchwały. Uzasadniając swoje żądanie wskazał, że poprzez ustalenie różnej stawki „opłaty śmieciowej” dla różnych kategorii gospodarstw domowych – małych, średnich i dużych, mieszkańcy gminy są nierówno traktowani, co w jego ocenie stanowi naruszenie art. 2 (zasada demokratycznego państwa prawnego) i art. 32 Konstytucji RP (zasada równości).

W odpowiedzi na wezwanie przewodniczący rady gminy poinformował o uznaniu wniosku za bezzasadny.

W związku z powyższym mieszkaniec gminy złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę na uchwałę w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości na terenie gminy.

Wyrokiem z dnia 21 maja 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (sygn. I SA/Gd 1599/13) stwierdził nieważność części zaskarżonej uchwały.

Cytując art. 6k ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (w brzmieniu obowiązującym w dacie podejmowania uchwały) Sąd wskazał, że rada gminy, w drodze uchwały dokonuje wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust. 1 i 2 [czyli: 1) od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość, 2) ilości zużytej wody z danej nieruchomości, 3) powierzchni lokalu mieszkalnego, 4) od gospodarstwa domowego] oraz ustali stawkę takiej opłaty; dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy.

Zdaniem Sądu analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że ustawodawca wyraźnie zastrzegł, iż rada gminy władna jest do dokonania wyboru wyłącznie jednej z wyżej wskazanych metod ustalenia „opłaty śmieciowej”.

Rada gminy zdecydowała się na wybór metody określonej w art. 6j ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a więc metody od gospodarstwa domowego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wskazał, że przepis ten jest jednoznaczny i pozwala radzie gminy na określenie wyłącznie jednej stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od „gospodarstwa domowego” bez względu na jego wielkość (ilość osób w nim zamieszkujących. Zdaniem Sądu z żadnego przepisu prawa nie wynika bowiem upoważnienie dla rady gminy do wprowadzenia w ramach tej metody dodatkowego kryterium, jakim jest podział gospodarstw domowych na kategorie zależne od liczby osób w nich zamieszkujących i zróżnicowanie na tej podstawie wysokości stawki opłaty. Jedyna możliwość przewidziana przez ustawę do ustalenia opłaty jako iloczynu liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość, jest zastosowanie przez radę metody określonej w art. 6j ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Podsumowując Sąd stwierdził, że zróżnicowanie stawek opłat dokonane w zaskarżonej uchwale nie mieści się w granicach delegacji ustawowej przewidzianej w art. 6j ust. 2 w zw. z art. 6k ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Na marginesie rozważań nad wyborem przez radę gminy metody ustalenia „opłaty śmieciowej” Sąd wskazał, że zaskarżona uchwała nie zawierała uzasadnienia, które jest wymagane na podstawie przepisów Zasad techniki prawodawczej, a zadość tym wymogom nie czyni dołączenie takiego uzasadnienia już po podjęciu uchwały.

Wyrok jest nieprawomocny.

Przedstawiony wyrok uznać należy za wysoce dyskusyjny. Przede wszystkim Sąd pominął, iż w wyniku nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązującej od dnia 6 marca 2013 r. (a więc jeszcze przed dniem podjęcia przez radę gminy przedmiotowej uchwały) dokonano zmiany art. 6j m.in. poprzez dodanie do niego ust. 2a, który stanowi, że rada gminy może zróżnicować stawki opłaty w zależności od powierzchni lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy. Celem nowelizacji było właśnie umożliwienie gminom wyboru różnych metod ustalania opłat, również poprzez ich elastyczne łączenie w jedną, jak to zrobiła rada gminy w niniejszej sprawie. Sąd rozpatrując niniejszą sprawę pominął również fakt znowelizowania art. 6k ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, mimo że sam zacytował w uzasadnieniu jego treść, która obecnie wprost wskazuje, że „dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy”. Nowelizacja ta usunęła również z tego przepisu zapis wskazujący, że rada gminy dokonuje wyboru „jednej” ze stawek określonych w art. 6j ust. 1 i 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Wyrok ten jest bardzo istotny dla funkcjonowania nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, bowiem pokazuje, iż liczne nowelizacje ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach stwarzają problemy nie tylko poszczególnym gminom, ale również sądom administracyjnym, które powinny stać na straży praworządności. Wyrok ten jest również ważny dla wszystkich tych gmin, które w podobny sposób zdecydowały się na wybór metody ustalenia „opłaty śmieciowej” w zależności od gospodarstwa domowego. Obecnie w Sejmie trwają prace nad dwoma projektami nowelizacji ustawy śmieciowej, o których pisaliśmy w następujących artykułach:

1)    artykuł z dnia 17 marca 2014 r., pt. „Kolejna nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach?”;

2)    artykuł z dnia 26 marca 2014 r., pt. „Reformatorzy na start – kolejny projekt nowelizacji u.c.p.g.”.

Nie należy zapominać również o nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zapowiadanej przez Ministerstwo Środowiska, która ma być efektem rekomendacji przedstawionych w maju 2014 r. przez prowadzony przez prof. A. Kraszewskiego Zespołu ds. Analizy wdrażania ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

____________________________________________________________________________________

Jeśli interesuje Cię ta tematyka i potrzebujesz wsparcia merytorycznego, ODWIEDŹ STRONĘ: