Nowelizacja samorządowa – zmiany również w podatkach! – część II

Przygotowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji projekt nowelizacji ustaw samorządowych przewiduje liczne zmiany również w podatkach samorządowych.

Niniejszy artykuł stanowi drugą część szczegółowej analizy najważniejszych proponowanych zmian w zakresie podatków samorządowych.

Jedną ze wspólnych zmian w podatku rolnym, leśnym i od nieruchomości jest modyfikacja zasad płatności podatku, w celu obniżenia kosztów administracyjnych jego poboru. Po pierwsze osobom fizycznym nie będą doręczane decyzje ustalające podatek oraz nie będzie on w ogóle pobierany, jeżeli kwota podatku nie będzie przekraczała kosztów doręczenia w obrocie krajowym listowej ekonomicznej przesyłki poleconej za potwierdzeniem odbioru (obecnie koszty te wynoszą 5,70 zł). Słusznie uznano, że nie jest zasadne pobieranie podatku w sytuacji, gdy koszty doręczenia decyzji przekraczają wartość zobowiązania podatkowego. Po drugie w przypadku, gdy kwota podatku nie będzie przekraczała 100 zł, płatność podatku będzie jednorazowa – w terminie płatności pierwszej raty. Zasada ta dotyczyć będzie zarówno osób fizycznych, jak i pozostałych podatników. Powyżej 100 zł płatność podatku będzie odbywała się na dotychczasowych zasadach.

W podatku rolnym przewidziano również dodanie przeliczników dla gruntów, które często nie posiadają klasyfikacji gleboznawczej, co powoduje znaczne trudności w prawidłowym ustaleniu liczby hektarów przeliczeniowych i opodatkowaniu tych gruntów. Chodzi tu przede wszystkim o grunty pod stawami zarybionymi, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, rowy oraz grunty rolne zabudowane. Ponadto doprecyzowany zostanie zakres zwolnienia uczelni z podatku rolnego poprzez wyłączenie z zakresu zwolnienia gruntów przekazanych przez uczelnie w posiadanie innym podmiotom.

W podatku leśnym główne zmiany koncentrują się na zniesieniu preferencyjnej 50% stawki dla lasów ochronnych. W dalszym ciągu jednak opodatkowaniu według tej stawki będą podlegały lasy wchodzące w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych.

Zmiany w podatkach samorządowych, pobieranych przez urzędy skarbowe zasadniczo prowadzą do rozszerzenia zakresu opodatkowania, co może przyczynić się do wzrostu dochodów budżetowych gmin. W podatku od spadków i darowizn planowane jest m.in. zniesienie zwolnienia w przypadku nabycia nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część (zniesione zostanie także analogiczne zwolnienie w podatku od czynności cywilnoprawnych). Nadal nieopodatkowane będzie przekazanie gospodarstw rolnych między członkami najbliższej rodziny – na ogólnych zasadach, tj. co do zasady pod warunkiem zgłoszenia nabycia właściwemu organowi podatkowemu w określonym terminie.

Jednocześnie zwolnienie w ramach grupy „zerowej” projektodawca zamierza doprecyzować i wskazać, że nie dotyczy ono nabycia rzeczy w drodze zasiedzenia. Niezależnie od powyższego dla „wyeliminowania zbędnego biurokratyzmu” planowane jest wyłączenie obowiązku składania zgłoszenia w przypadku, gdy w formie aktu notarialnego zostanie złożone oświadczenie woli jednej ze stron czynności cywilnoprawnej. Wówczas – analogicznie jak przy zawieranych w formie aktu notarialnego umowach – wystarczające będzie dokonanie zgłoszenia przez notariusza.

Dodatkowo podatkiem od spadków i darowizn objęte zostaną nieodpłatne czynności, których skutkiem jest zmiana wielkości udziałów przysługujących poszczególnym współwłaścicielom lub w wyniku, których część rzeczy pozostanie we współwłasności. Jeżeli ww. czynności dokonywane będą odpłatnie, objęte będą podatkiem od czynności cywilnoprawnych – w części dotyczącej spłat i dopłat.

Jeśli chodzi o inne zmiany w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych, zniesione zostanie wyłączenie z opodatkowania sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Jak podano w uzasadnieniu projektu, pierwotnie celem wprowadzenia tego wyłączenia było nieobciążanie podatkiem podmiotów, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, a które w przypadku sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym były podatnikami zobowiązanymi solidarnie z kupującym do zapłaty podatku. Wobec tego, że w obecnym stanie prawnym podatnikiem z tytułu umowy sprzedaży zobowiązanym do zapłaty podatku jest wyłącznie kupujący nieuzasadnione byłoby dalsze obowiązywanie przedmiotowego wyłączenia.

Ponadto doprecyzowana zostanie rozgraniczająca opodatkowanie czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz podatkiem od towarów i usług (w zakresie czynności, które są opodatkowane lub zwolnione z podatku od towarów i usług jedynie częściowo). Planowane jest też wprowadzenie przepisów dotyczących umowy pożyczki odnawialnej (tzw. rewolwingowej). Pożyczka rewolwingowa polega na tym, że strony określają maksymalną kwotę pożyczki, która może być udzielona pożyczkobiorcy, przy czym po dokonaniu zwrotu części lub całości pożyczonej uprzednio kwoty pożyczkobiorca ma prawo do otrzymania kolejnej kwoty, pod warunkiem, że nie przekroczy ona maksymalnej kwoty pożyczki określonej w umowie. W obecnym stanie prawnym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności, a więc zawarcia umowy pożyczki, co oznacza, że nie ma konieczności uiszczania podatku przy każdych kolejnych wypłatach pożyczki. W związku z powyższym zaproponowano, aby w przypadku takiej umowy odnieść moment powstania obowiązku podatkowego do chwili każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.

Istotną zmianą będzie również rozszerzenie katalogu przesłanek do dokonania zwrotu podatku o przypadki, gdy spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub, gdy wysokość kapitału zakładowego spółki została zarejestrowana w wysokości niższej niż przewidywała umowa spółki. Powyższe umożliwi objęcie podatkiem tylko kapitału spółki, który został faktycznie zarejestrowany.

Na zakończenie warto wskazać, że planowane jest także ograniczenie odpowiedzialności notariuszy, jako płatników podatku od czynności cywilnoprawnych, wyłącznie do tych przypadków, w których podatek nie został pobrany z ich winy.

Projekt nowelizacji ustaw samorządowych jest po konferencji uzgodnieniowej, która odbyła się 16 grudnia 2013 r. w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji. Nie trafił jeszcze pod obrady Sejmu, jednakże przewidziano, że zmiany w zakresie podatków samorządowych mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. O losach omawianego projektu będziemy oczywiście na łamach PdS informować.