Kadencyjność funkcji publicznych?

W Sejmie trwają prace nad poselskim projektem nowelizacji Kodeksu wyborczego zakładającej wprowadzenie ograniczeń okresu sprawowania funkcji publicznych.

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy trafił do Sejmu dnia 25 września 2013 r. Zakłada on wprowadzenie do Kodeksu wyborczego zakazu sprawowania funkcji posła, senatora i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w tej samej gminie przez okres dłuższy niż dwie kadencje. Obecnie projekt czeka w Sejmie na nadanie mu dalszego biegu i numeru druku sejmowego.

Projektodawcy wskazują ze obecnie nie ma wprowadzonego ograniczenia ilości kadencji wykonywania mandatu posła i senatora oraz sprawowania urzędu wójta, burmistrza i prezydenta miasta, co w ich ocenie ma sprzyjać relacjom korupcjogennym. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano statystyki, według których, na ogólną liczbę 2478 wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w Polsce, 262 z nich (224 wójtów i 38 burmistrzów) pełni swój urząd przez pięć kadencji (10,60% ogółu), co oznacza, że zarządzają oni swoją gminą nieprzerwanie od pierwszych wyborów samorządowych, które odbyły się 27 maja 1990 roku.

Z ograniczeniem liczby sprawowanych kadencji mamy do czynienia m.in. w przypadku takich urzędów jak: Prezydent RP, Prezes NBP, prezesi sądów, czy też rektorzy uczelni publicznych, na co wskazują projektodawcy ustawy.

Projekt ustawy zakłada, iż do maksymalnej ilości dwóch kadencji nie będzie się wliczało okresów wykonywania mandatu posła i senatora oraz pełnienia funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w trakcie kadencji rozpoczętych i zakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy.

Proponowane zapisy stanowią rozwiązanie, które zdaniem projektodawców ma się przyczynić do zwiększenia dostępu do wykonywania mandatu posła i senatora oraz pełnienia funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Z drugiej jednak strony należy zastanowić się, czy zmiany te wywrą negatywnego skutku poprzez uniemożliwienie osobom dobrze wykonującym swoje funkcje publiczne dalszego sprawowania władzy.

Proponowane rozwiązania uznać należy za dalece dyskusyjne z punktu widzenia postanowień Konstytucji RP, a w zakresie kadencyjności wójta także z punktu widzenia Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego. Podkreślić należy, iż posłowie, senatorowie oraz osoby pełniące funkcje wójta (burmistrza, prezydenta miasta) podlegają okresowej ocenie wyborczej, której wynik decyduje o ich dalszym pełnieniu określonej funkcji. Jednocześnie projekt nie obejmuje swoim zakresem radnych wchodzących w skład organów uchwałodawczo-kontrolnych jednostek samorządu terytorialnego wszystkich trzech szczebli, co uznać należy za niezrozumiały wyjątek od proponowanej koncepcji wprowadzenia kadencyjności.

Obecnie projekt jest przed pierwszym czytaniem na posiedzeniu Sejmu i został skierowany do konsultacji oraz do opiniowania przez organizacje samorządowe.

Powyższy projekt nowelizacji Kodeksu wyborczego wpisuje się w szerszą dyskusję o reformie ustroju samorządu terytorialnego, o której pisaliśmy m.in. w następujących artykułach:

1. artykuł z dnia 7 września 2013 r.: „Nowa jakość w gminie, czyli prezydencki projekt ustawy samorządowej już w Sejmie”,
2. artykuł z dnia 18 listopada 2013 r.: „Ministerialne propozycje zmian prawa samorządowego”,
3. artykuł z dnia 20 listopada 2013 r.: „Czemu ma służyć Komisja Kodyfikacyjna Prawa Samorządowego?”.