Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

31.10.2013

PROJEKT PREZYDENCKI: Referenda tematyczne (merytoryczne)

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Prezydencki projekt ustawy samorządowej proponuje zmianę przepisów dotyczących przeprowadzania referendów tematycznych.

Znajdujący się obecnie w Sejmie przedłożony przez Prezydenta RP projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw [dalej również: projekt ustawy samorządowej] jest na etapie prac w sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, z zaleceniem zasięgnięcia opinii Komisji Infrastruktury (patrz: aktualny stan prac nad projektem). Projekt zakłada wprowadzenie szeregu zmian na wielu płaszczyznach prawa samorządowego, o czym szerzej pisaliśmy w artykule z dnia 7 września 2013 r.: „Nowa jakość w gminie, czyli prezydencki projekt ustawy samorządowej już w Sejmie”.

Jedną z nich są ułatwienia w procedurze przeprowadzania w danych jednostkach samorządu terytorialnego referendów tematycznych (merytorycznych). Jest to jedna z kilku zmian dotyczących referendów lokalnych proponowanych przez zapisy prezydenckiego projektu ustawy samorządowej. Więcej na ten temat w artykule z dnia 18 października 2013 r. „PROJEKT PREZYDENCKI: Zmiana ważności referendum” oraz z dnia 21 października 2013 r. „PROJEKT PREZYDENCKI: Zaostrzenie procedury odwołania organu JST”.

Poszerzenie możliwości współdecydowania mieszkańców o bieżących problemach stojących przed daną JST jest związane ze zniesieniem progu ważności referendum lokalnego. Obecnie takie referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania (art. 55 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym). Prezydencki projekt ustawy samorządowej przewiduje ogólne zniesienie progu frekwencji, co oznacza, że referendum merytoryczne będzie ważne niezależnie od liczby osób w nim uczestniczących.

Drobnej modyfikacji ma zostać również poddany art. 11 ustawy o referendum lokalnym, wskazujący, kto może wystąpić z inicjatywą przeprowadzenia referendum.

I tak proponuje się, aby wyraz „obywatel” zastąpić wyrazami „mieszkaniec jednostki samorządu terytorialnego”. Po zmianach, z przedmiotową inicjatywą mogliby wystąpić:

1. grupa co najmniej 15 mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego, którym przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego, a w odniesieniu do referendum gminnego – także pięciu mieszkańców gminy, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy, 

oraz (co pozostaje bez zmian):

2. statutowa struktura terenowa partii politycznej działająca w danej jednostce samorządu terytorialnego,

3. organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki samorządu terytorialnego.

Referendum przeprowadza się na wniosek co najmniej 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu, bądź 5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa, o czym stanowi art. 4 ustawy o referendum lokalnym. Projekt prezydencki proponuje dodanie do tego artykułu ustępów wskazujących, że organ stanowiący właściwej JST może w drodze uchwały, stanowiącej akt prawa miejscowego, ustalić niższe niż wyżej wskazane, obecnie obowiązujące, progi procentowe.

W związku ze zniesieniem minimalnego progu ważności referendum lokalnego proponuje się wprowadzenia mechanizmów chroniących finanse publiczne danej jednostki samorządu terytorialnego już na etapie podejmowania decyzji w referendum. Projektodawcy proponują zatem obowiązkowe sporządzanie analizy skutków finansowych realizacji ewentualnego rozstrzygającego wyniku referendum przeprowadzanego na wniosek mieszkańców.

I tak, jeżeli w wyniku analizy okaże się, że realizacja przed JST wyniku referendum mogłaby spowodować znaczną stratę finansową lub będzie ze względu na brak środków niemożliwa lub znacznie utrudniona – na żądanie organu wykonawczego danej jednostki równocześnie z referendum na wniosek mieszkańców będzie przeprowadzane referendum w sprawie samoopodatkowania mieszkańców.

Proponuje się, aby realizacja ewentualnego pozytywnego wyniku referendum lokalnego była możliwa jedynie w przypadku, gdy nastąpi pozytywne rozstrzygnięcie w referendum w sprawie samoopodatkowania. Należy jednak pamiętać, że ważność referendum w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców ma zostać zachowana na poziomie 30% uprawnionych do głosowania.

Projektodawcy wskazują, że proponowane rozwiązanie jest oparte na założeniu, że mieszkańcy – żądając określonych rozwiązań przekraczających możliwości finansowe danej JST – powinni konsekwentnie wziąć na siebie finansową współodpowiedzialność.

Jedną z istotnych zmian ma być również przesądzenie, iż uchwała w sprawie referendum może być również podjęta na wniosek organu wykonawczego – obecnie uchwała ta może być podjęta wyłącznie z własnej inicjatywy organu stanowiącego. Ponadto projekt ustawy samorządowej proponuje wprowadzenie możliwości przeprowadzenia w jednym dniu kilku referendów, przy wykorzystaniu tych samych komisji referendalnych. Wyjątkiem ma być przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego. Jak wskazują projektodawcy, ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której rozstrzygnięcie merytoryczne może być wiązane z ustosunkowaniem się do wniosku o odwołanie organu.

Projekt prezydencki w sposób wyraźny doprecyzowuje również ewentualne skutki ważnego referendum lokalnego. Obecnie na temat realizacji przez odpowiedni organ JST ważnego referendum w sposób lakoniczny wypowiada się art. 65 ustawy o referendum lokalnym, który wskazuje, że jeżeli referendum zakończy się wynikiem rozstrzygającym w sprawie podanej pod referendum, właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego niezwłocznie podejmie czynności w celu jej realizacji. Proponuje się rozbudowanie tego przepisu na wzór zapisów ustawy o referendum ogólnokrajowym. I tak, jeżeli referendum lokalne zakończy się wynikiem rozstrzygającym, właściwy organ JST będzie miał obowiązek podjąć niezbędne czynności w celu jego realizacji niezwłocznie, jednakże nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia jego wyników, w szczególności poprzez wydanie odpowiednich aktów normatywnych.

Jednocześnie proponuje się wprowadzenie zapisów, które będą wyraźnie wskazywać, że organy JST nie będą mogły podejmować działań sprzecznych z wynikiem ważnego referendum w terminie 2 lat od dnia ogłoszenia jego wyników, jednakże nie dłużej niż do dnia nowych wyborów, chyba że działania takie są konieczne w związku ze zmianą przepisów prawa.

Proponowane zmiany w zakresie przeprowadzania lokalnych referendów tematycznych (merytorycznych), zwłaszcza z uwagi na zniesienie progu ich ważności, wymagają szczególnej ostrożności i rozwagi. Szczytne cele przyświecające pomysłodawcom nowych rozwiązań mogą zostać w niecny sposób wykorzystane przez poszczególne grupy interesów, które w sposób istotny mogą zaburzać funkcjonowanie lokalnych wspólnot samorządowych.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Autorzy artykułu

Maciej Kiełbus

Partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Więcej z Przepisów §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj