Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Dni i godziny otwarcia oraz zamknięcia placówek handlowych, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności określa gmina.

Powyższe wynika z art. XII § 1 ustawy wprowadzającej Kodeks pracy [dalej jako: ustawa wprowadzająca k.p.]. Pomimo, iż przepis wydaje się być prostą i jasną delegacją dla organów gminy do stanowienia prawa miejscowego w przedmiotowym zakresie, w rzeczywistości budzi liczne wątpliwości i stwarza problemy w praktycznym jego stosowaniu.

Rozwiązania powyższego problemu podjął się w ostatnim czasie WSA w Krakowie, który doszedł do wniosku, że gmina nie jest uprawniona do określania godzin pracy sklepów oraz restauracji (barów) działających na jej terenie (wyrok z dnia 24 września br. sygn. akt. III SA./ Kr 1591/12)

Spór w omawianej sprawie dotyczył podjętych przez Gminę Żabno uchwał w sprawie ustalenia dni i godzin działania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i dancingów. Uchwały te zapadły w oparciu o regulacje ustawy o samorządzie gminnym, dotyczące upoważnienia rad gmin do stanowienia aktów prawa miejscowego w formie uchwał oraz powołanego na wstępie art. XII § 1 ustawy wprowadzającej k.p.

Prokurator Rejonowy w Dąbrowie Tarnowskiej wniósł skargi na powyższe uchwały, domagając się stwierdzenia ich nieważności. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał m.in., że zaskarżone uchwały w przyjętym przez Gminę kształcie ograniczają swobodę prowadzenia działalności gospodarczej oraz naruszają zasadę równości wobec prawa. Dodatkowo zdaniem Prokuratora, skoro przedmiotowe uchwały stanowią akty prawa miejscowego, to winny być wydane na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego i w jego granicach, nie mogą one zatem wykraczać poza granice ustawowe co – jego zdaniem - miało miejsce w niniejszej sprawie. W ocenie Prokuratora przepis art. XII upoważnia gminę do ustalenia godzin otwarcia placówek handlowych i usługowych oraz zakładów gastronomicznych, ale tylko w zakresie dotyczącym praw i obowiązków pracowników i pracodawców. Gmina nie posiada uprawnień do wprowadzenia unormowań objętych innymi przepisami (takich jak ograniczenie godzin otwarcia placówek ze względu na potrzebę zapewnienia porządku publicznego, czy ograniczenia dostępu do alkoholu), tym celom służą bowiem inne przepisy. Ponadto w ocenie Skarżącego, z ogólnie sformułowanego przepisu art. XII § 1 nie wynika upoważnienie gminy do pełnej swobody prawotwórczej. Taka interpretacja prowadziłaby bowiem wprost do stosowania przez gminę dowolnych ograniczeń i – w efekcie - do naruszenia zasady konstytucyjnej, jaką jest wolność gospodarcza. Ograniczenie tej zasady dopuszczalne zaś jest tylko w drodze ustawowej i tylko ze względu na ważny interes społeczny. Rada Miejska w Żabnie, nie zgadzając się z twierdzeniami podniesionymi w skardze, wniosła o jej oddalenie

WSA przyznał jednakże rację Skarżącemu i uchylił sporne uchwały. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał m.in., że przy stanowieniu spornych uchwał przekroczona została delegacja ustawowa zawarta w art. XII § 1 ustawy wprowadzającej k.p. Przepis ten - co wskazał również Skarżący - pomimo swojego ogólnego charakteru i posługiwania się dość pojemnymi, niezdefiniowanymi sformułowaniami, i jednocześnie nie zawierając żadnych ograniczeń i wytycznych dla organów samorządowych w ustalaniu godzin i dni pracy placówek, o których mowa w powołanej regulacji, nie oznacza że organy samorządu terytorialnego mają niczym nie skrępowaną swobodę w stanowieniu prawa miejscowego.

Dopuszczalny bowiem zakres prawotwórstwa lokalnego, w tym również na podstawie art. XII ustawy wprowadzającej k.p., uwzględniać musi zasady konstytucyjne - w tym zakresie w szczególności zasadę wolności gospodarczej.

Sąd, dokonując wywodu w zakresie zależności i charakteru aktów ustawowych i wykonujących je aktów podustawowych, wskazał, że przepis wykonawczy nie może regulować materii, która nie była przedmiotem ustawy, gdyż traci wówczas swój wykonawczy charakter, stając się samodzielnym źródłem prawa, i wykraczając w ten sposób poza granice upoważnienia ustawowego. Takie przekroczenie upoważnienia ustawowego miało miejsce w analizowanej sprawie. Rada Gminy Żabno, ustalając na podstawie powołanej regulacji godziny otwarcia i zamknięcia placówek handlowych i usługowych winna uwzględnić, że wydawane przez nią przepisy stanowią regulację praw i obowiązków pracodawcy i pracowników, a więc materię ściśle związaną z prawem pracy. Natomiast z uzasadnień sporządzonych do projektów zaskarżonych uchwał nie wynika, że radni podejmując zaskarżone uchwały rozważali przesłanki i cele wynikające z kodeksu pracy. Nie powołano się również na żadne argumenty związane z relacjami pracownik – pracodawca. Zatem z uwagi na brak odwołania do przesłanek ustawy stanowiącej podstawę do podjęcia zaskarżonych uchwał, nie mieszczą się one w granicach upoważnienia ustawowego. Dodatkowo w ocenie WSA stanowienie prawa miejscowego winno uwzględniać podstawowe zasady konstytucyjne. Prawo miejscowe, jako prawo podstawowe, musi być bowiem zgodne nie tylko z przepisami ustawy, na podstawie której jest stanowione, ale także z przepisami wyższej rangi, w tym zwłaszcza z treścią konstytucji. W zakończeniu WSA podniósł, że przepis art. XII § 1 ustawy wprowadzającej k.p. powstał w odmiennych uwarunkowaniach prawnych rangi konstytucyjnej i w związku z tym należy go obecnie interpretować w zgodzie z aktualnie obowiązującymi zasadami konstytucyjnymi.

Wyrok jest nieprawomocny.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj