Na mocy art. 25 ustawy o ochronie zwierząt prowadzący pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę, zobowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb, o których mowa w art. 33 ust. 3[1].

Należy pamiętać, że każdy, kto narusza nakazy określone w art. 25 u.o.z. podlega karze aresztu lub grzywny! Nota bene pamiętać też trzeba, ze w świetle art. 45 ust. 1 pkt 6 Prawa o ruchu drogowym zabrania się pozostawiania na drodze przedmiotów, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu ruchu; jeżeli jednak usunięcie ich nie jest możliwe, należy je oznaczyć w sposób widoczny w dzień i w nocy. Warto zaznaczyć, że we wspomnianym przepisie chodzi o potencjalne niebezpieczeństwo; jednocześnie pamiętać trzeba, że pozostawienie przedmiotu na drodze stanowi wykroczenie z art. 97 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń [2], a nieoznaczenie przeszkody, jeżeli może to zagrozić bezpieczeństwu ruchu lub utrudnić ruch - z art. 84[3] tejże[4].

Z przytoczonych przepisów wynika, że w przypadku kolizji ze zwierzęciem, kierujący pojazdem winien – w miarę możliwości - usunąć zwierzę z drogi jednocześnie zapewniając mu – w miarę możliwości – pomoc. Co oczywiste, jeżeli wykonanie wspomnianych działań przekracza możliwości kierującego musi on zawiadomić odpowiedni podmiot zarządzający daną droga publiczną. Należy podkreślić, że na mocy art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach[5] obowiązki utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych należą do zarządu drogi[6]. Przypomnieć wypada, że w świetle art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych[7] organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi. Zarządcami dróg, co do zasady, są dla dróg: krajowych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad; wojewódzkich - zarząd województwa; powiatowych - zarząd powiatu; gminnych - wójt (burmistrz, prezydent miasta). Warto nadmienić, że zarządca drogi może wykonywać swoje obowiązki przy pomocy jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi, utworzonej odpowiednio przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy[8]. Wypada też dodać, że określony w art. 20 u.d.p. katalog zadań spoczywających ex lege na zarządcy jest na tyle pojemny i szeroki, że także na bazie jego treści można dowodzić, że to zarządca winien podjąć działania związane z usunięciem zwierzęcia. Zarządca drogi musi przy tym pamiętać, że zgodnie z art. 129 ust. 2 pkt 7 p.r.d. policjant, m. in. w związku z wykonywaniem czynności związanych z czuwaniem nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, jest uprawniony do wydawania nie tylko poleceń osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu, ale także osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi.

Truizmem jest stwierdzenie, iż w efekcie kolizji drogowej z udziałem dzikiego zwierzęcia może dojść do na tyle poważnego zranienia tego ostatniego, że wystąpi konieczność jego uśmiercenia. Należy pamiętać, iż pomimo generalnego zakazu zabijania zwierząt prawodawca dopuszcza w wyjątkowych, prawem określonych sytuacjach odejście od wspomnianego zakazu. Jednym z takich przypadków jest – na mocy art. 6 ust. 1 pkt 3 u.o.z. – konieczność bezzwłocznego uśmiercenia. Tę drażliwą kwestię reguluje art. 33 u.o.z., z którego wynika, że uśmiercanie zwierząt może odbywać się wyłącznie w sposób humanitarny polegający na zadawaniu przy tym minimum cierpienia fizycznego i psychicznego[9]. Co istotne w przypadku wystąpienia konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu zakończenia cierpień zwierzęcia, prawodawca dopuszcza, aby potrzebę jego uśmiercenia stwierdzili przedstawiciele pokaźnego zbioru instytucji. I tak, mamy w tym gronie lekarza weterynarii, członka Polskiego Związku Łowieckiego, inspektora organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusza Policji, straży ochrony kolei, straży gminnej, Straży Granicznej, pracownika Służby Leśnej lub Służby Parków Narodowych, strażnika Państwowej Straży Łowieckiej, strażnika łowieckiego lub strażnika Państwowej Straży Rybackiej[10]. Co ważne, prawodawca wszystkie wymienione osoby traktuje równorzędnie w tym sensie, że nie przyznaje żadnej z niech swoistego pierwszeństwa przy orzekaniu o konieczności dokonania natychmiastowego uśmiercenia rannego zwierzęcia. Innymi słowy: nie mamy tutaj do czynienia z jakąś hierarchią, czy też gradacją, a każdy z podmiotów wskazanych w art. 33 ust. 3 u.o.z. ma prawo do podejmowania tej brzemiennej w skutkach decyzji. W razie konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, czynność tę dokonuje się przez podanie środka usypiającego - przez lekarza weterynarii bądź przez zastrzelenie zwierzęcia wolno żyjącego (dzikiego) - przez osobę uprawnioną do użycia broni palnej. Przystępując do uśmiercania zwierzęcia warto jeszcze pamiętać, że na mocy art. 34 ust. 4 u.o.z. m. in. zabrania się uśmiercania zwierząt w okresie stanowiącym 10 % czasu trwania ciąży dla danego gatunku, bezpośrednio poprzedzającym planowany termin porodu, oraz 48 godzin po porodzie, z wyjątkiem m. in. konieczności bezzwłocznego uśmiercenia[11] oraz zabrania się uśmiercania zwierząt kręgowych przy udziale dzieci lub w ich obecności[12].

Jednocześnie zaakcentować trzeba, że w świetle postanowień ustawy o z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych[13] za wręcz oczywiste należy uznać stwierdzenie, że podejmowanie działań stricte leczniczych wobec rannego zwierzęcia leży wyłącznie w gestii weterynarza jako osoby prawnie umocowanej do ochrony zdrowia zwierząt. Tym samym to lekarz weterynarii jest predystynowany – tak ze względu na przygotowanie merytoryczne, jak i brzmienie przepisów – do oceny stanu zdrowia rannego zwierzęcia i wytyczenia dalszej ścieżki postępowania. Warto także dodać, że na mocy art. 9 ust. 2 Prawa łowieckiego starosta może wyrazić zgodę, na okres do 6 miesięcy, na przetrzymywanie zwierzyny, osobie, która weszła w jej posiadanie w wyniku osierocenia, wypadku lub innego uszkodzenia ciała zwierzyny, mając na uwadze potrzebę podjęcia koniecznej opieki i leczenia. Zwierzyna ta powinna następnie być przekazana uprawnionym podmiotom w celu dalszej hodowli. Nadto pamiętać trzeba, że skoro przepisy ustawy o ochronie przyrody przewidują możliwość utworzenia ośrodków rehabilitacji zwierząt (zob. art. 75 tejże) to jednym ze sposobów postępowania z rannym zwierzęciem może być właśnie przekazanie go do stosownego ośrodka (rzecz jasna pod warunkiem, że dane zwierzę mieści się w wykazie gatunków lub grup gatunków zwierząt, które mogą być leczone i rehabilitowane w ośrodku).