PROJEKT PREZYDENCKI: wysłuchanie publiczne

Projekt prezydencki zakłada wprowadzenie nowej formuły konsultacji społecznych – wysłuchanie publiczne.

W prezydenckim projekcie ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw, pojawiła się propozycja znaczącej rozbudowy regulacji dotyczących konsultacji społecznych. Projekt zakłada stworzenie nowej, szczególnej formuły konsultacji społecznych w postaci wysłuchania publicznego.

Wysłuchanie publiczne staje się coraz bardziej popularnym instrumentem wykorzystywanym do partycypacji społeczeństwa w życiu publicznym. Od 2005 roku ma ono swoje zastosowanie na szczeblu krajowym tj. w Sejmie, a począwszy od dnia 8 października bieżącego roku również w Senacie.

Obecnie znajdujemy się w przełomowym momencie związanym z propozycją Prezydenta RP, by wprowadzić tę regulację również na poziomie jednostek samorządu terytorialnego.

Projekt prezydencki zawiera propozycję dodania do ustawy o samorządzie gminnym artykułu 5ab, zgodnie z którym wysłuchanie publiczne ma być szczególnym przypadkiem konsultacji społecznych. Ma być ono jednym ze sposobów uzyskania opinii mieszkańców gminy w sprawach projektów uchwał. Analogiczne zmiany proponuje się wprowadzić do ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa.

Zgodnie z projektem, wysłuchanie publiczne ma polegać na umożliwieniu zapoznania się zainteresowanym z projektem uchwały oraz złożenia swojej opinii. Dodatkowo zgodnie z art. 5 ab ust. 6 punkt 2) strona zainteresowana po zaopiniowaniu uchwały może wziąć udział w dyskusji publicznej. Powyższy artykuł przewiduje przeprowadzenie przynajmniej jednej dyskusji publicznej na sesji rady gminy lub właściwej merytorycznie komisji rady w obecności wójta lub upoważnionego przez niego przedstawiciela.

Szczegółowy sposób oraz tryb przeprowadzenia takiego wysłuchania, określać mają odrębne uchwały organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.

Według projektu, obowiązkowemu wysłuchaniu publicznemu mają podlegać najważniejsze dla gmin projekty uchwał. Katalog uchwał jest otwarty i obejmuje między innymi: projekt statutu gminy i zmian w statucie, projekt uchwały budżetowej na kolejny rok budżetowy, a także projekty uchwał w sprawie planowania rozwoju.

Wysłuchanie publiczne może również mieć zastosowanie do innych istotnych z punktu widzenia wspólnoty samorządowej uchwał. By mogło ono dojść do skutku rada gminy musi podjąć decyzję w formie uchwały. Wszystkie formy współdecydowania przez mieszkańców w zakresie spraw publicznych są co do zasady uregulowane w ustawie o samorządzie gminnym.

Należy zauważyć, że wysłuchanie publiczne nie ma mieć zastosowania, gdy treść uchwały będzie dotyczyć wykonania przez radę gminy określonego obowiązku. Może to być obowiązek wynikający w szczególności z orzeczenia sądu lub związany z wydaniem rozstrzygnięcia przez organ administracji.

Mając na uwadze obecne przepisy, które w niewielkim stopniu pozwalają mieszkańcom społeczności lokalnych na udział w życiu publicznym, należy mieć nadzieję, że propozycja wysłuchania społecznego może znacznie przyczynić się do wzmocnienia mechanizmów współdecydowania społeczeństwa.