Sąd Najwyższy o odszkodowaniu za niedostarczenie lokalu socjalnego po wyroku nakazującym jego opróżnienie

Zrzeszenie właścicieli nieruchomości zarządzające nieruchomością bez tytułu prawnego nie jest uprawnione do dochodzenia od gminy odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego. Odszkodowania może żądać tylko właściciel lokalu.

Lokalne Zrzeszenie Właścicieli Nieruchomości we Włocławku dochodziło zasądzenia od Gminy Miasta Włocławek odszkodowania w wysokości ponad 53,6 tys. zł za niedostarczenie eksmitowanym lokatorom lokali socjalnych.

Zrzeszenie nie było właścicielem lokali, a jedynie nimi zarządzało. Pomimo że nie dysponowało żadnym tytułem prawnym do wykonywania czynności zarządczych, we własnym imieniu zawierało umowy najmu lokali mieszkalnych, których właściciele pozostawali nieznani. Co więcej, Zrzeszenie uzyskało przeciwko niektórym lokatorom wyroki eksmisyjne, w których sąd orzekł o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego. W związku z zaniechaniem ze strony gminy, Zrzeszenie na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (dalej: u.o.p.l.) wystąpiło przeciwko gminie z roszczeniem odszkodowawczym.

Sąd Rejonowy we Włocławku oddalił jednak powództwo. Zrzeszenie zaskarżyło więc wyrok sądu pierwszej instancji. Sąd Okręgowy w związku z wątpliwościami, które pojawiły się w toku sprawy, przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, czy w przedmiotowej sprawie Zrzeszenie posiada legitymację do dochodzenia od gminy odszkodowania na podstawie art. 417 Kodeksy cywilnego w zw. z art. 18 ust. 5 u.o.p.l.

W uchwale z dnia 15 maja 2013 r. (sygn. III CZP 23/13) Sąd Najwyższy orzekł, że Zrzeszenie nie może dochodzić od gminy takiego odszkodowania. Uprawnienie nie przysługuje mu bowiem z uwagi na fakt, że nie mieści się ono w kręgu uprawnionych podmiotów.

Ponadto w uzasadnieniu zauważono, iż Zrzeszenie nie posiada w stosunku do lokali tytułu prawnego do podejmowania czynności zarządczych. Mógłby on wynikać z prawa współwłasności albo istnieć na podstawie umowy o zarządzanie nieruchomości. W przedmiotowej sprawie Zrzeszenie nie było jednak współwłaścicielem nieruchomości. Nie doszło również do ważnego zawarcie umowy o zarządzanie. W konsekwencji nie można go uznać za faktycznego zarządcę nieruchomości.

Nawet wyrok eksmisyjny, pomimo że nakazywał wydanie lokalu Zrzeszeniu, a nie właścicielowi lokalu, nie stanowi samodzielnego źródła prawa podmiotowego uprawniającego Zrzeszenie do żądania na podstawie art. 18 ust. 5 u.o.p.l. odszkodowania za niedostarczenie przez gminę lokalu socjalnego.