Kto jest adresatem aktu prawa miejscowego?

Akty prawa miejscowego stanowione przez właściwe organy muszą być oparte na kryterium terytorialnym ich obowiązywania.

Kryterium obowiązywania aktów prawa miejscowego

Organy stanowiące akty prawa miejscowego mają kompetencje do ich stanowienia wyłącznie na obszarze swojego działania. Akty prawa miejscowego są, co do zasady w związku z tym pod względem obowiązywania objęte granicami danego podziału administracyjnego¹ (wyjątki: porozumienia i związki). Ustawodawca, określając zakres obowiązywania aktów miejscowych posłużył się kryterium terytorialnym a nie kryterium podmiotowym.

Kryterium obowiązywania aktów prawa miejscowego w praktyce stwarza wiele problemów nie tylko organom jednostek samorządu terytorialnego, ale również innym organom publicznym, w tym prokuratorowi powołanemu do strzeżenia praworządności. Przykładem tego typu problemów związanych ze zrozumieniem znaczenia kryterium terytorialnego jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 13 czerwca 2013 r. (sygn. II SA/Sz 1357/12; prawomocny).

Stan faktyczny i prawny rozstrzygnięcia sądu administracyjnego

Prokurator Rejonowy wystąpił z wnioskiem do Rady Gminy o uchylenie w całości uchwały w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy wobec jej sprzeczności z prawem. W związku z brakiem odpowiedzi Prokurator zaskarżył przedmiotową uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, zarzucając jej, m.in. błędne określenie zakresu obowiązywania regulaminu w ten sposób, że wskazano w nim, iż „Regulamin obowiązuje właścicieli nieruchomości, mieszkańców, osoby przebywające czasowo na terenie Gminy oraz przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie utrzymania czystości i porządku, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach”. Zdaniem Prokuratora zapis ten narusza art. 87 ust. 2 i art. 94 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż akty prawa miejscowego obowiązują wszystkich mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego, w tym przypadku wszystkich mieszkańców Gminy, a zapis ten w sposób sprzeczny z prawem rozszerza obowiązywanie aktu prawnego poza mieszkańców gminy, tj. na osoby czasowo przebywające na jej terenie.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie

W wyroku z dnia 13 czerwca 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie (sygn. II SA/Sz 1357/12; prawomocny) stwierdził, iż co prawda Prokurator ma rację w twierdzeniu, że określając zakres obowiązywania aktu prawa miejscowego należy stosować kryterium terytorialne, jednakże kryterium to odnosi się do wszystkich osób przebywających na terenie danej gminy lub też mających tam swoje siedziby, bez znaczenia czy jest to pobyt tymczasowy, czy też stały. Istotą kryterium terytorialnego określania adresatów aktu prawa miejscowego jest sama obecność tych adresatów na danym terenie, a nie fakt ich stałego zamieszkania.

W związku z powyższym nie jest ważne, czy przebywa się na terenie danej gminy w sposób stały (zamieszkując w danej gminie), czy też tymczasowy, związany, np. z wypoczynkiem albo pobytem w szpitalu. To nie charakter pobytu ma istotne znaczenie przy określaniu adresatów danego aktu prawa miejscowego, lecz samo przebywanie w granicach administracyjnych danej jednostki samorządu terytorialnego.

Podsumowanie

Akty prawa miejscowego są prawem dla wszystkich, którzy znajdują się w przewidzianej przez nie sytuacji. W praktyce oznacza to, że adresatem aktów prawa miejscowego mogą być podmioty przebywające na terenie działania danego organu jednostki samorządu terytorialnego. Mogą to być również osoby niebędące mieszkańcami danej jednostki samorządu terytorialnego, na przykład korzystający ze środków transportu, turyści itp.²

Przypisy:

1) D. Dąbek, Prawo miejscowe, Warszawa 2007, s. 73.

2) B. Dolnicki (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz do art. 9, LEX Omega, Warszawa 2010.