Czy gmina powinna płacić VAT przy każdym zbyciu swojego mienia?

Zagadnienie opodatkowania VAT zbycia mienia gminy nabytego pod tytułem darmym bądź z mocy prawa, stanowi w dalszym ciągu przedmiot pytania prejudycjalnego Naczelnego Sądu Administracyjnego skierowanego do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Gmina wystąpiła do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie zasadności opodatkowania VAT czynności zbycia (w ramach sprzedaży oraz aportów do spółek prawa handlowego) mienia (nieruchomości), uprzednio nabytego z mocy prawa bądź w ramach nieodpłatnych czynności cywilnoprawnych.

W treści wniosku gmina wyraziła stanowisko, zgodnie z którym tego typu zbycie nie podlega opodatkowaniu VAT, bowiem gmina nie działa w tym przypadku jako podatnik VAT. Minister Finansów uznał stanowisko gminy jako nieprawidłowe. Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (wyrok I SA/Wr 553/11).

Gmina niezmiennie podtrzymywała swoje stanowisko, wobec czego spór zawisł przed NSA. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, rozpatrując skargę kasacyjną gminy od wyroku utrzymującego w mocy interpretację indywidualną Ministra Finansów w zakresie przepisów ustawy VAT dotyczących zbycia mienia komunalnego, powziął wątpliwość w przedmiocie wykładni dyrektywy unijnej regulującej wspólny system opodatkowania VAT i postanowił wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym.

Przedmiotem zapytania, NSA uczynił kwestię, czy rzeczywiście transakcje obejmujące zbycie mienia komunalnego nabytego nieodpłatnie bądź z mocy prawa, są wykonywane w warunkach działalności gospodarczej wskazanej w przepisach VAT oraz czy gmina, będąc zbywcą tak nabytych nieruchomości występować będzie w roli podatnika VAT ?

Uzasadniając treść pytania prejudycjalnego, Sąd wskazał, że zgodnie z przepisami regulującymi gospodarowanie nieruchomościami komunalnymi, gmina zarządzając mieniem komunalnym, a zatem także zbywając je, realizuje zadania własne. Zdaniem Sądu, na uwagę zasługuje również fakt, iż gmina nabyła mienie między innymi w drodze spadkobrania, tj. niezależnie od swojej woli, co wskazywać może na brak intencji prowadzenia działalności gospodarczej w sposób profesjonalny. Co więcej, uznać można, iż planując zbycie nieruchomości gmina nie działa w celu osiągnięcia zysku, lecz jej intencją jest uniknięcie kosztów, które bez wątpienia będzie zmuszona ponieść na utrzymanie otrzymanego mienia. Poza tym gmina, dokonując wskazanej czynności zrobi to – w odniesieniu do określonej nieruchomości –  jednorazowo i bez uszczerbku dla panującej na rynku konkurencji. Nic nie wskazuje zatem na to, aby planowanym działaniom przypisać można było cechy komercyjnych, nakierowanych na chęć osiągnięcia zysku. To z kolei – w opinii Sądu – eliminuje cechy działalności gospodarczej wobec tych transakcji.

Powyższe, zdaniem pytającego Sądu, stawia pod znakiem zapytania prawidłowość dotychczasowej wykładni ustawy VAT w przedmiocie każdorazowego opodatkowania w ramach statusu podatnika VAT transakcji zbycia nieruchomości dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. W opinii NSA sytuacja w tego typu przypadkach jest poniekąd analogiczna do wyłączenia z opodatkowania VAT sprzedaży nieruchomości objętych majątkiem osobistym osób fizycznych, co w konsekwencji może stanowić także o nieopodatkowaniu VAT takich transakcji w gminie. Do dzisiaj sprawa oczekuje na rozpoznanie. (Treść zapytania zawarta jest w postanowieniu NSA z 17.08.2012 r. sygn. akt I FSK 1612/11).