Pozostawienie przez organ podania bez rozpoznania stanowi jego bezczynność

Na pozostawienie podania bez rozpoznania przysługuje skarga na bezczynność organu – tak stwierdził NSA uchwałą z  dnia 3 września 2013 r. (I OPS 2/13)

Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich

Wnioskiem z dnia 20 lutego 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich [dalej również: RPO], w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, wystąpił o wyjaśnienie następującego zagadnienia prawnego: „Czy nieuprawnione pozostawienie podania bez rozpoznania (art. 64 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego – dalej również: Kpa) jest inną czynnością z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [dalej również: p.p.s.a.] czy też stanowi bezczynność, na którą służy skarga stosownie do treści art. 3 § 2 pkt 8 tej ustawy?”

Rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych

W uzasadnieniu swojego wniosku RPO wskazał na zasadnicze rozbieżności, co do sposobu kwestionowania legalności czynności pozostawienia podania bez rozpoznania, dotyczące tego, czy strona postępowania administracyjnego celem obrony własnego interesu prawnego naruszonego pozostawieniem podania bez rozpoznania powinna podjąć obronę przed bezczynnością organu administracji publicznej, składając zażalenie do organu wyższego stopnia (na podstawie art. 37 § 1 Kpa, bądź wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w przypadku braku organu wyższego stopnia), a następnie w razie nieuwzględnienia zażalenia (wezwania do usunięcia naruszenia prawa), skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a., czy też strona ta powinna wnieść skargę do sądu administracyjnego na akt lub czynność, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego

Przedstawienie rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 3 września 2013 r., sygn. I OPS 2/13 należy rozpocząć od wskazania Sądu, że działania administracji, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., to akty lub czynności, które:

1. mają charakter władczy, chociaż nie mają charakteru decyzji lub postanowienia, te bowiem są zaskarżalne na podstawie art. 3 § 2 pkt 1–3 p.p.s.a.;
2. są podejmowane w sprawach indywidualnych;
3. mają charakter publicznoprawny, ponieważ tylko w tym zakresie działalność administracji została poddana kontroli sądów administracyjnych;
4. dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisu prawa, co oznacza, że musi istnieć ścisły i bezpośredni związek między działaniem (zaniechaniem określonego działania) organu administracji a możliwością realizacji uprawnienia (obowiązku) wynikającego z przepisu prawa przez podmiot niepowiązany organizacyjnie z organem wydającym dany akt lub podejmującym daną czynność.

W oparciu o wyżej wymienione cechy Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że pozostawienie podania bez rozpoznania nie można uznać za akt lub czynność wymienioną w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., ponieważ czynność ta nie potwierdza, ani też nie zaprzecza, że dotyczy uprawnienia lub obowiązku wynikającego wprost z ustawy. Sąd tym samym przychylił się do poglądu, że pozostawienie podania bez rozpoznania stanowi bezczynność organu administracji.

Ponadto w swojej uchwale (sygn. I OPS 2/13) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że czynność pozostawienia podania bez rozpoznania ma charakter materialno-techniczny. Sąd wskazał, że „Podejmując tą czynność, organ prowadzący postępowanie informuje stronę, że nie rozpozna jej sprawy na podstawie wniesionego podania, ponieważ ta w terminie nie uzupełniła braków tego podania. Poza tym, pozostawienie sprawy bez rozpoznania z tej przyczyny, co do zasady (tzn. o ile możliwość wystąpienia z żądaniem nie jest ograniczona terminem prawa materialnego) nie pozbawia strony uprawnienia do rozpoznania jej sprawy. Strona może bowiem powtórnie wystąpić z wnioskiem o wszczęcie postępowania, który nie będzie już zawierał braków, których usunięcia żądał organ w odniesieniu do pierwszego podania”. Jest to potwierdzenie praktyki organów administracji, które w pismach informujących o pozostawieniu podania bez rozpoznania, pouczają o możliwości i warunkach ponownego wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania

Skutki uchwały NSA

Głównym celem rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego zawartego w uchwale z dnia 3 września 2013 r., sygn. I OPS 2/13, jest rozwianie wątpliwości zarówno w stosunku do organów administracji publicznej, które powinny być świadome swoich działań i ich charakteru, jak i wnioskodawców tych organów, co do sposobu obrony swoich praw w przypadku pozostawienia podania bez rozpoznania. Od dnia wydania przedmiotowej uchwały nie ma wątpliwości, że na pozostawienie podania bez rozpoznania przysługuje skarga na bezczynność organu, stosownie do art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a.

O mocy uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego patrz artykuł: „Subtelna moc uchwał NSA”.