Nowe regulacje dotyczące spółek samorządowych

W obecnym stanie prawnym możliwość udziału samorządów w spółkach handlowych działających poza sferą użyteczności publicznej jest silnie ograniczona.

Przepisy prawa różnicują zasady tworzenia i przystępowania samorządów do spółek w zależności od tego czy spółkę tworzy (do spółki przystępuje) gmina, czy województwo. Powiaty są pozbawione aktualnie całkowicie możliwości udziału w spółkach działających poza sferą użyteczności publicznej. Ten stan rzeczy ma zmienić ustawa, nad której projektem od miesiąca pracują posłowie.

Debata nad potrzebą nowych regulacji prawnych wynika z tego, że obecnie zasady tworzenia i przystępowania samorządów do spółek handlowych są zróżnicowane. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami:

• gminy posiadają bardzo szeroki zakres swobody udziału w spółkach. Poza sferą użyteczności publicznej mogą one bowiem tworzyć lub wstępować do spółek handlowych w czterech przypadkach:

1. gdy jest to uzasadnione względami społecznymi, tzn. gdy istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty na rynku lokalnym,  przy jednoczesnym wysokim poziomie bezrobocia ujemnie wpływającym na poziom życia mieszkańców gminy,
2. gdy występuje ryzyko niegospodarności, tzn. zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową,
3. gdy spółka zajmuje się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego,
4. gdy spółka jest ważna dla rozwoju gminy;

• powiaty dla odmiany są pozbawione możliwości udziału w spółkach działających poza sferą użyteczności publicznej;
• województwa mają możliwość tworzenia i wstępowania do takich spółek, pod  warunkiem że spółka wykonuje czynności promocyjne, edukacyjne lub wydawnicze służące rozwojowi województwa.

Ten stan rzeczy ma zmienić ustawa, której projekt przygotował klub poselski Platformy Obywatelskiej. Projekt przeszedł pomyślnie wniosek o odrzucenie na pierwszym czytaniu sejmowym i obecnie jest na etapie prac komisyjnych.

Projektodawcy oparli nowe zasady tworzenia i przystępowania samorządów do spółek handlowych na dwóch założeniach:

• po pierwsze, całość regulacji w tym zakresie zostaje zebrana w jednym miejscu tj. w ustawie o gospodarce komunalnej,
• po drugie, wszystkie szczeble samorządu terytorialnego, a zatem gminy, powiaty i województwa, zostają potraktowane w identyczny sposób tzn. mogą prowadzić działalność w formie spółki, jeśli spełnione zostaną określone ustawą warunki – które mają być takie same dla gminy, powiatu i województwa.

I tak, zgodnie ze złożonym do laski marszałkowskiej projektem utworzenie lub przystąpienie do spółki handlowej działającej poza sferą użyteczności publicznej będzie możliwe po łącznym spełnieniu dwóch warunków:

• przedmiot działalności spółki mieścić się będzie w katalogu zadań własnych danej jednostki samorządu (tj. odpowiednio gminy, powiatu, województwa),
• utworzenie lub przystąpienie do spółki zostanie przewidziane w przyjętej przez organ stanowiący (tj. odpowiednio radę gminy/radę miejską, radę powiatu, lub sejmik województwa) strategii rozwoju tej jednostki.

Warto wskazać, że projekt zakłada 10-letni okres dostosowawczy. W tym czasie samorządy (a dotyczyć to będzie w szczególności gmin) będą miały obowiązek dostosować do nowych realiów prawnych funkcjonujące już spółki, w których uczestniczą.

Źródło: www.sejm.gov.pl