Podwyższenie kapitału zakładowego komunalnej spółki z o.o.

Przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują, że podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. może nastąpić albo w drodze zmiany umowy spółki, albo bez jej zmiany – na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki. Drugi ze wskazanych sposobów (tzw. uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego) jest bardzo praktyczny. Wymaga on bowiem podjęcia uchwały przez zgromadzenia wspólników jedynie w zwykłej formie pisemnej. Pozwala tym samym uniknąć konieczności protokołowania uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego przez notariusza, co jest konieczne w przypadku zmieniania umowy spółki.

Nieprecyzyjne przepisy rodziły niestety do tej pory istotne wątpliwości dotyczące uproszczonego podwyższenia kapitału zakładowego. Sporne było, czy w tym trybie można jedynie wydawać nowe udziały, czy też podnosić ich wartość nominalną. Dyskutowano także, czy możliwe jest w tym trybie wydanie nowych udziałów nowym wspólnikom a nie tylko dotychczasowym. Przy zwykłym podwyższeniu kapitału zakładowego (tzn. następującym poprzez zmianę umowy spółki) wszystkie te warianty są dopuszczalne.

Powyższe kontrowersje ma szanse rozwiać uchwała rozszerzonego, siedmioosobowego składu Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2013 roku podjęta w sprawie o sygnaturze III CZP 57/12. O wydanie tej uchwały wnioskował Prokurator Generalny, który dostrzegł, że nieprecyzyjne regulacje prawne prowadziły do rozbieżności w orzecznictwie sądowym.

W omawianej uchwale Sąd Najwyższy uznał, że uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. może następować zarówno poprzez ustanowienie nowych udziałów, jak również poprzez podwyższenie wartości nominalnej udziałów dotychczasowych (czyli, tak jak przy zwykłym podwyższeniu kapitału zakładowego następującym poprzez zmianę umowy spółki). Jednakże nowe udziały mogą być zdaniem Sądu Najwyższego wydane jedynie dotychczasowym wspólnikom i to w takiej proporcji, w jakiej do tej pory posiadali dotychczasowe udziały. Ma to stanowić efekt bezwzględnie obowiązującej w tym przypadku zasady pierwszeństwa dotychczasowych wspólników do proporcjonalnego objęcia nowych udziałów. W uzasadnieniu do swojej uchwały Sąd Najwyższy dopuścił natomiast możliwość wyłączenia wskazanego prawa pierwszeństwa dotychczasowych wspólników, jeżeli uproszczone podwyższenie kapitału zakładowego następuje w spółce, w której każdy wspólnik może mieć jeden udział o różnej wartości nominalnej.

Omawiana uchwała Sądu Najwyższego nie stanowi formalnie źródła prawa. Niemniej jednak można się spodziewać, że stanowisko w niej wyrażone będzie stosowane także przez inne sądy (z uwagi na fakt jej podjęcia przez rozszerzony, siedmioosobowy skład). Oznacza to dość istotne ograniczenie zastosowania uproszczonego podwyższenia kapitału zakładowego spółki z o.o. w praktyce. Przyjęcie do spółki z o.o. nowych wspólników (np. innej jednostki samorządu terytorialnego) będzie bowiem musiało się wiązać z wizytą u notariusza.