KIO zbadała problem związany ze stosowaniem nowych przepisów dotyczących procedury tzw. „odwróconego VAT-u” w zamówieniach publicznych.

Na gruncie przepisów noweli[i] ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług[ii] [dalej również: ustawa o VAT] oraz ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych^[iii] [dalej również: ustawa Pr.z.p] - która to nowela weszła w życie w dniu 1 lipca 2015 r. - w praktyce zdążyły pojawić się już wątpliwości. Przedmiotowa nowela doprecyzowała i rozszerzyła przepisy dotyczące stosowania procedury tzw. „odwróconego VAT-u”. O szczegółach w tym zakresie można przeczytać w artykule opublikowanym na łamach portalu Prawo Dla Samorządu pt.: „Nowelizacja VAT i Prawa zamówień publicznych - od lipca 2015 i stycznia 2016 ważne zmiany”.

W pewnym uproszczeniu, procedura „odwróconego VAT-u” polega na przeniesieniu obowiązku rozliczenia podatku ze sprzedającego na nabywcę (kiedy nabywcą jest podatnik podatku VAT). Dostawca towaru lub świadczący usługę, wystawiając fakturę, nie wykazuje w niej więc stawki i kwoty podatku, zamiast tego faktura powinna zawierać wyrazy - „odwrotne obciążenie”.

Jak wynika z uzasadnienia noweli [dalej również: nowela], w zakresie dotyczącym ustawy Prawo zamówień publicznych nowela pociąga za sobą obowiązek doliczania - w celu oceny ofert - wartości podatku VAT płaconego przez zamawiającego do wartości netto przedstawionej w ofercie wykonawcy w poniższych okolicznościach:

• tak jak dotychczas - w razie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
• przy mechanizmie odwróconego obciążenia - w odniesieniu do istniejących już w ustawie o VAT przypadków, jak i w nowych przypadkach, które zostały dodane nowelą,
• w razie importu usług lub importu towarów - z którymi wiąże się analogiczny obowiązek doliczenia przez zamawiającego przy porównywaniu cen ofertowych podatku od towarów i usług.

W wyroku z dnia 17 września 2015 r., sygn. akt KIO 1965/15[iv] Krajowa Izba Odwoławcza przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych [dalej również: KIO lub Izba) odniosła się do kwestii „odwróconego VAT-u” przy umowach ramowych.

W przedmiotowej sprawie zamawiający prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na usługi telefonii komórkowej wraz z dostawą urządzeń.

W toku powyższego postępowania jeden z wykonawców wniósł odwołanie wobec czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, zarzucając zamawiającemu, między innymi, naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pr.z.p. poprzez zaniechanie odrzucenia oferty zwycięskiego wykonawcy pomimo tego, iż oferta ta zawierała błąd w obliczeniu ceny.

Uzasadniając powyższy zarzut odwołujący podał, że wykonawca (którego oferta powinna być zdaniem odwołującego odrzucona) w treści złożonej oferty błędnie oświadczył, iż wybór jego oferty nie będzie prowadził do powstania u zamawiającego obowiązku podatkowego, związanego z mechanizmem odwrotnego obciążenia, zgodnie z przepisami ustawy o VAT.

W odpowiedzi zamawiający wskazał, że przedmiotowe postępowanie jest prowadzone przez zamawiającego w celu zawarcia umowy ramowej, której zawarcie nie oznacza udzielenia zamówienia publicznego. Jest to etap pośredni, który może, ale nie musi doprowadzić do udzielenia zamówień. Umowa ramowa służy wyłącznie temu, aby tworzyć podstawy do zawierania w przyszłości umów realizacyjnych (tzw. umów wykonawczych) i organizować proces ich zawierania. Ceny ustalone w umowie ramowej mają charakter orientacyjny i są cenami maksymalnymi. W tej sytuacji pomiędzy wykonawcą a zamawiającym nie powstaje stosunek zobowiązaniowy polegający - ze strony wykonawcy: na świadczeniu usług bądź dostawie towarów, a ze strony zamawiającego - na odbiorze usług / towarów i zapłacie umówionego wynagrodzenia. Świadczenia realizowane przez strony w ramach wykonania umowy ramowej nie prowadzą do powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z ogólną zasadą obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT powstaje z chwilą wydania towaru / wykonania usługi. Zdaniem zamawiającego, powyższe jednoznacznie wskazywało na to, że złożenie przez zwycięskiego wykonawcę oferty w przedmiotowym postepowaniu - prowadzonym w celu zawarcia umowy ramowej - nie skutkowało powstaniem po stronie zamawiającego obowiązku podatkowego związanego z mechanizmem odwrotnego obciążenia. Zarzut, jakoby oferta wykonawcy zawierała błąd w obliczeniu ceny był w tej sytuacji według zamawiającego nieuzasadniony. Zamawiający podkreślił też, że odwołujący nie udowodnił, iż wartość konkretnych umów realizacyjnych, zawieranych w następstwie zawarcia umowy ramowej, przekroczy próg 20.000 zł, od którego ustawa o VAT uzależnia obowiązek stosowania mechanizmu „odwróconego VATu”. A dla oceny prawidłowości złożonego oświadczenia zasadnicze znaczenie mają właśnie umowy wykonawcze.

Izba uznała odwołanie za bezzasadne, przychylając się do stanowiska zamawiającego. Jak podała KIO - decydujące znaczenie w tej sprawie miał fakt, że postępowanie o udzielenie zamówienia prowadzone było w celu zawarcia umowy ramowej. W ustawie Pr.z.p. definiuje się umowę ramową jako zawartą między zamawiającym a jednym lub większą liczbą wykonawców, której celem jest ustalenie warunków dotyczących zamówień publicznych, jakie mogą zostać udzielone w danym okresie. Celem zawarcia umowy ramowej - jak wyjaśniła KIO - jest stworzenie podstaw do zawierania w przyszłości tzw. umów realizacyjnych. Umowa ramowa nie stanowi sama w sobie zobowiązania do świadczenia przez którąkolwiek z jej stron. Organizuje jedynie proces kontraktowania w przyszłości, wskazując przede wszystkim na jego przedmiot. Zawiera zarys współpracy, tak aby umowy wykonawcze były zawierane w warunkach znacznej swobody. Ustawodawca nie przewidział wyłączenia postępowania zmierzającego do zawarcia umowy ramowej spod rygoru wymagania oświadczenia w zakresie opodatkowania podatkiem VAT, pomimo, iż w związku z jej zawarciem, nie dochodzi do powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług w przedmiotowym postępowaniu powstaje dopiero - jak zaznaczyła Izba - na etapie zawierania konkretnych umów realizacyjnych.

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?
Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.