Bezprzetargowe zagospodarowanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych

Brak jest przepisów prawnych zobowiązujących gminy do przeprowadzenia przetargu na zagospodarowanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych w przypadku posiadania „własnej” instalacji.

Rada gminy w drodze uchwały postanowiła powierzyć spółce komunalnej, w której jest współudziałowcem (razem z innymi gminami), wykonywanie zadań własnych w zakresie zagospodarowania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych oraz wyraziła zgodę na zawarcie przez gminę umowy wykonawczej w tym zakresie. Zadania te miały być realizowane z wykorzystaniem instalacji, urządzeń i wyposażenia „własnego” zakładu gospodarki odpadami, który został oddany do eksploatacji w 2007 r.

Skargę na powyższą uchwałę, po uprzednim bezskutecznym wezwaniu rady gminy do usunięcia naruszenia prawa, wnieśli przedsiębiorcy, wskazując na ograniczenie swobody działalności gospodarczej w zakresie wykonywania zadań powierzonych spółce.

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2013 r. (sygn. II SA/Sz 274/13) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę na powyższą uchwałę rady gminy, wskazując, że skarżący nie wykazali naruszenia ich interesu prawnego przez zaskarżoną uchwałę, a zatem nie posiadają oni legitymacji prawnej w tym zakresie.

W uzasadnieniu Sąd I instancji zgodził się ze stanowiskiem organu gminy, że w tym przypadku nie było podstaw prawnych do przeprowadzenia przetargu, w rozumieniu przepisów Prawa zamówień publicznych, w sprawie realizacji zadań własnych gminy polegających na zagospodarowaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych.

Powyższy wyrok został zaskarżony do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2015 r. (sygn. II OSK 2974/13) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.

NSA zgodził się ze stanowiskiem Sądu I instancji, że skarżący kasacyjnie nie wykazali swojego interesu prawnego, który miałby być naruszony zaskarżoną uchwałą rady gminy. Sąd II instancji stwierdził, że jeżeli w celu wykonania wspólnego przedsięwzięcia realizowanego tylko przez gminy, które polega na zagospodarowaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych z terenów tych gmin, została utworzona z ich majątków spółka prawa handlowego, a więc spółka bez udziału w jej kapitale podmiotów zewnętrznych, to nie ma obowiązku wyboru zewnętrznego podmiotu w trybie przetargu do realizacji tych konkretnych zadań.

Zdaniem Sądu podstawą do przeprowadzenia przetargu nie jest również powoływany przez skarżących art. 3a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, który stanowi, że gminy, realizując zadania polegające na zapewnieniu budowy, utrzymania i eksploatacji regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, są obowiązane do: 1) przeprowadzenia przetargu na wybór podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, lub 2) dokonania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, na zasadach określonych w ustawie o partnerstwie publiczno-prywatnym, lub 3) dokonania wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych, na zasadach określonych w ustawie o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał bowiem, że zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, w odniesieniu do instalacji ujętej w wojewódzkim planie gospodarki odpadami jako zakład zagospodarowania odpadów, dla której przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. przed dniem 1 stycznia 2012 r.) wydano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach lub decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, czy też której budowa lub eksploatacja rozpoczęła się przed dniem wejścia w życie tej ustawy, przepisów art. 3a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie stosuje się. Spółka komunalna, której powierzono zadania w rozpatrywanej sprawie posiada natomiast instalacje wymienione w wojewódzkim planie gospodarki odpadami, a zakład gospodarki odpadami został oddany do eksploatacji w 2007 r.

NSA podkreślił, że ustawodawca dopuszcza dwa tryby realizacji zadań użyteczności publicznej przez gminy. Po pierwsze, gminy mogą powierzyć wykonanie tych zadań podmiotowi, który jest od nich niezależny organizacyjnie, gospodarczo i majątkowo, co oznacza, że zadania te są realizowane na zasadach ogólnych z wykorzystaniem umowy cywilnoprawnej, na mocy której następuje powierzenie wykonywania tego rodzaju gminnych zadań. W takim przypadku, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej, konieczne jest uwzględnienie przepisów ustawy o finansach publicznych i Prawa zamówień publicznych. Po drugie, zdaniem Sądu II instancji, dopuszczalna jest również realizacja przez gminę zadań komunalnych we własnym zakresie, a więc przez utworzoną w tym celu własną jednostkę organizacyjną, co wystąpiło w niniejszej sprawie. W takiej sytuacji, w celu powierzenia realizacji tych zadań konieczny jest stosowny akt organu gminy tworzący tę jednostkę i określający zakres przedmiotowy jej działania.

Powyższy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego potwierdza, że brak jest podstaw do przeprowadzania przetargu na zagospodarowanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, w sytuacji, gdy zadania te mają być realizowane przez spółkę komunalną we „własnej” instalacji ujętej w wojewódzkim planie gospodarki odpadami jako zakład zagospodarowania odpadów, dla której przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (tj. przed dniem 1 stycznia 2012 r.) wydano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach lub decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, czy też której budowa lub eksploatacja rozpoczęła się przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Możliwość bezprzetargowego powierzania realizacji zadań publicznych dotyczy także spółek komunalnych, w których pojedyncza gmina posiada mniejszościowy udział (więcej w artykule pt. „Współpraca międzygminna w formie spółki prawa handlowego”).

___________________________________________________________________________
Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?
Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Tekst pochodzi z portalu Prawo Dla Samorządu