Prawo Dla Samorządu

W ogłoszonej 19.04.2018 r. opinii Rzecznik Generalny TSUE wskazuje, że późniejsze wykorzystanie inwestycji do czynności opodatkowanych VAT umożliwia Gminie odzyskanie części podatku naliczonego.

Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości UE, Juliane Kokott, wypowiadała się w polskiej sprawie dotyczącej Gminy Ryjewo. W tej sprawie organ podatkowy zakwestionował po stronie Gminy prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu realizacji inwestycji świetlicy wiejskiej. Gmina, będąca czynnym podatnikiem VAT, po zakończeniu procesu budowlanego rozpoczęła użytkowanie świetlicy, przy czym w początkowym okresie - wyłącznie w ramach działalności publicznej, nieodpłatnej (poza VAT). Po upływie czterech lat od ukończenia inwestycji Gmina zmieniła sposób jej wykorzystania, przeznaczając obiekt także do celów opodatkowanych VAT (wynajem). W sprawie powstało pytanie, czy w takiej sytuacji Gmina Ryjewo uprawniona jest do odliczenia podatku naliczonego w trybie stosownej korekty wieloletniej.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej stanął na stanowisku, że Gmina nie może odliczyć podatku naliczonego tytułem realizacji inwestycji świetlicy wiejskiej, gdyż nabywając towary i usługi (w momencie realizacji inwestycji) nie działała w charakterze podatnika VAT. Gmina nie użytkowała komercyjnie inwestycji po jej zrealizowaniu, nie wyraziła też precyzyjnie swojej intencji co do tego rodzaju działalności. Nie można zatem uznać, że nabywała towary i usługi do własnej działalności gospodarczej. Na tę konkluzję nie mogła wpłynąć nawet późniejsza zmiana wykorzystania inwestycji (do czynności opodatkowanych).

W tych okolicznościach Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował, że wątpliwości, które w tej kwestii powstały powinien wyjaśnić Trybunał Sprawiedliwości UE. Elementem postępowania przed TSUE jest opinia rzecznika generalnego, która ma charakter przygotowawczy, jednak najczęściej wyznacza kierunek rozstrzygnięcia sprawy (zwykle TSUE podziela stanowisko wyrażone w opinii).

Jest zatem bardzo ważne, że opinia w sprawie Gminy Ryjewo wyraża inny pogląd, niż organy podatkowe w sprawie przed NSA (i wcześniej w postępowaniu administracyjnym).

Zdaniem Rzecznika Generalnego, istotna jest w omawianej sytuacji neutralność VAT. Zostaje ona zaprzepaszczona w sytuacji, w której podatnikowi odmawia się prawa do odliczenia, gdy wykorzystuje on wytworzone dobro inwestycyjne do czynności opodatkowanych. Dochodzi wówczas do podwójnego opodatkowania, które z punktu widzenia konstrukcji VAT jest niedopuszczalne. Nie jest przy tym istotne, kiedy tj. w jakim momencie nastąpi związek pomiędzy dokonanymi zakupami, a sprzedażą opodatkowaną. W szczególności nie ma tutaj znaczenia fakt, że wcześniej inwestycja wykorzystywana była wyłącznie do czynności nieopodatkowanych VAT.

Co istotne Rzecznik wskazała również, że dla późniejszego (w trybie korekty wieloletniej) odliczenia podatku naliczonego nie jest koniecznym precyzyjne wyrażenie przez podatnika zamiaru wykorzystania inwestycji do czynności opodatkowanych. Wówczas należałoby oczekiwać od podatników niemożliwego. A sytuacja ta mogłaby sprowokować deklarowanie zamiaru zaliczenia inwestycji w skład przedsiębiorstwa niejako z ostrożności.

Co równie ważne Rzecznik wskazała, że w przypadku podmiotu publicznego jakim jest Gmina o funkcjonowaniu poza statusem VAT mówić można wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach nabycia z wykorzystaniem władztwa (np. procedura wywłaszczenia). Stąd też Gmina nabywając towary i usługi najczęściej działa jako podatnik VAT. Sytuacja ta w opinii Rzecznik jest jeszcze bardziej klarowna, gdy odliczenie nastąpić ma w efekcie zmiany przeznaczenia określonego dobra. Rzecznik wskazała, że wówczas należy domniemywać nabycie dobra bądź usługi w charakterze podatnika.

Komentowana opinia przynosi nadzieje gminom chcącym odliczyć VAT od inwestycji, których zakres wykorzystania zmienił się po ich zakończeniu. Rozstrzygnięcie TSUE będzie mieć znaczenie nie tylko dla świetlic wiejskich, ale wszelkich inwestycji gminnych, które pierwotnie nie służyły działalności opodatkowanej VAT, a następnie zostały użyte do takiej działalności (przez oddanie w najem, dzierżawę, aport do spółki lub w inny sposób). Opinia rzecznika jest w tym zakresie zaprzeczeniem negatywnego stanowiska krajowych organów podatkowych. Pamiętać należy jednak, że charakter wiążący posiada wyłącznie rozstrzygnięcie podjęte przez Trybunał. Na nie trzeba będzie jeszcze poczekać, biorąc jednak pod uwagę wzmiankowaną wyżej częstą zgodność Trybunału i Rzeczników można spodziewać się tożsamego rozstrzygnięcia.

RZECZNIK TSUE: Gmina odliczy VAT od inwestycji służącej początkowo tylko do celów publicznych.