Prawo Dla Samorządu

Do Sejmu wpłynął projekt zmiany ustawy o ochronie przyrody, w którym przewidziano możliwość wydania przez organ decyzji o usunięciu drzewa, bez zgody właściciela nieruchomości, na której ono rośnie, jeśli drzewo to stanowi zagrożenie dla otoczenia.

Komisyjny projekt

Dnia 6 marca br. wpłynął do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody przygotowany przez Komisję do Spraw Petycji Sejmu RP. Został on skierowany do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne oraz Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.

Nowy przepis

W projekcie przewidziano dodanie do ustawy o ochronie przyrody art. 83 g, w świetle którego wójt, burmistrz albo prezydent miasta, a w przypadku nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków także wojewódzki konserwator zabytków może podjąć decyzję o usunięciu drzewa, jeżeli stwierdzi, że drzewo, ze względu na swój stan, stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub dla obiektów budowlanych znajdujących się na terenie sąsiedniej nieruchomości. Przewiduje się, iż zgoda właściciela nieruchomości, na której rośnie problematyczne drzewo nie będzie w takiej sytuacji wymagana.

Z projektowanego art. 83g ust. 2 wynika, iż jeżeli posiadacz nieruchomości nie usunie drzewa w terminie wyznaczonym przez organ, który podjął decyzję o usunięciu drzewa, drzewo jest usuwane przez ten organ na koszt posiadacza nieruchomości. W ustępie 3 przewiduje się, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach decyzji o usunięciu drzewa może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

Z uzasadnienia do projektu

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, iż projektowana regulacja ma służyć rozwiązaniu problemu z drzewami np. w sytuacji, gdy pień pochylonego drzewa w znaczącej części znajduje się nad sąsiednią działką albo gdy gałęzie wprawdzie nie wychodzą poza obręb działki, ale są suche i ciężkie co stwarza ryzyko że w przypadku najbliższej wichury spadną właśnie na sąsiednią działkę. W świetle obecnie obowiązujących przepisów (art. 150 kodeksu cywilnego) właściciel gruntu może co najwyżej obciąć i zachować dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo dotyczy gałęzi i owoców zwieszających się z sąsiedniego gruntu, jednakże w wypadku takim właściciel powinien uprzednio wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.

Nakaz sądowy usunięcia drzewa, a zezwolenie

W obecnym stanie prawnym jedynie sąd powszechny może nakazać sąsiadowi usunięcie drzewa stwarzającego realne zagrożenie dla nieruchomości sąsiedniej, po przeprowadzenia postępowania sądowego, co wiąże się z koniecznością poniesienia nakładów finansowych i jest czasochłonne. Co więcej, w orzecznictwie sądów administracyjnych można spotkać poglądy, iż prawomocny wyrok sądu powszechnego z klauzulą wykonalności nakazujący usunięcie drzewa nie zastępuje zezwolenia na jego usunięcie, które mimo wszystko należy uzyskać na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody. WSA w Krakowie w wyroku z dnia 25 października 2013 r., sygn. akt II SA/Kr 652/13 wskazał, że żaden przepis nie przewiduje zwolnienia z obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew, w przypadku wydania w sprawie cywilnej wyroku zawierającego nakaz ich usunięcia, czy także kolejnych z tym związanych orzeczeń sądów powszechnych służących wykonaniu wyroku. W wyroku WSA wskazano, iż takiej zwalniającej podstawy nie stanowi również procesowa regulacja z art. 365 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którą orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. WSA w Krakowie uznał, iż w sytuacji istnienia prawomocnego wyroku z klauzulą wykonalności nakazującego usunięcie drzew jest wymagane uzyskanie zezwolenia właściwego organu administracji publicznej na ich usunięcie. W ramach postępowania administracyjnego zmierzającego do wydania zezwolenia zdaniem WSA ustaleniu i rozstrzygnięciu podlegać będą zupełnie inne zagadnienia niż w ramach sporu przed sądem powszechnym w sprawie cywilnej. WSA zauważył, iż uwzględniając taki prawomocny wyrok sądu powszechnego nakazujący usunięcie drzewa organy administracji publicznej winny przyjąć, że istnieje ważna przyczyna uzasadniająca wydanie zezwolenia. Po wtóre, o ile prawomocny wyrok zapadłby wobec wszystkich ówczesnych właścicieli nieruchomości albo korzystał z waloru tzw. prawomocności rozszerzonej wynikającej z przepisów lub istoty stosunku prawnego, należy przyjąć, że zastępuje on wymóg zgody tychże na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu.

Nakaz w gestii organów

Wprowadzenie instrumentu w postaci decyzji o usunięciu drzewa wydawanej przez organ administracji publicznej, stanowiącej w istocie swoisty nakaz jego usunięcia wypełni lukę w przepisach w tym zakresie. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, iż „Pozwoli na realny wzrost zaufania obywateli do Państwa, wzmocni przekonanie, że w sytuacji, gdy z powodu indolencji sąsiada (który nie chce usunąć swojego drzewa) zagrożone jest ich życie, zdrowie lub mienie – nie są pozostawieni sami sobie lecz mają oparcie w instytucjach Państwa”.

Ideę wprowadzenia tego rodzaju regulacji należy ocenić pozytywnie. Rzeczywiście dotychczas obowiązujące przepisy przewidują wyłącznie instytucję zezwoleń na usunięcie drzew, które są wydawane na wniosek posiadaczy nieruchomości. Jeśli tymczasem posiadacz nie wystąpi z wnioskiem, organy administracji publicznej nie mają instrumentów, by go przymusić do usunięcia drzewa, kiedy sytuacja tego wymaga.

Organ będzie mógł nakazać usunięcie drzewa