Prawo Dla Samorządu

Projekt ustawy o jawności życia publicznego wprowadza szereg zmian również w zakresie przedmiotowym oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne.

W pierwszym artykule dotyczącym problematyki oświadczeń majątkowych w jednostkach samorządu terytorialnego omówiono katalog podmiotów mających być zobowiązane do składania oświadczeń majątkowych z punktu widzenia funkcjonowania JST – patrz: „Oświadczenia majątkowe w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego”. W niniejszym artykule omówiona zostanie strona przedmiotowa oświadczeń majątkowych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Wprowadzenie

Dnia 8 stycznia 2018 r. na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji opublikowano kolejną, czwartą już wersję projektu ustawy o jawności życia publicznego. Przypomnijmy, że pierwsza wersja tego projektu pojawiła się dnia 23 października 2017 r. (zobacz więcej w artykule „Projekt ustawy o jawności życia publicznego, czyli transparentność w nowym wydaniu”). Dnia 13 listopada 2017 r. opublikowano natomiast drugą wersję projektu, a dnia 12 grudnia 2017 r. zaprezentowano trzecią wersję projektu ustawy o jawności życia publicznego.

Co prawda projekt ustawy o jawności życia publicznego w sporym zakresie powiela część dotychczasowych regulacji prawnych, również w zakresie oświadczeń majątkowych, jednakże oprócz uregulowania w jednym akcie wszystkich zagadnień związanych z tą tematyką, poszerza i modyfikuje zarówno zakres podmiotowy, jak i przedmiotowy obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Generalnie – jak wskazują sami projektodawcy – zmiany mają dotyczyć informatyzacji procesu składania i analizowania oświadczeń majątkowych, ujednolicenie zakresu informacji podawanych w oświadczeniach, ujednolicenia systemu procedur składania i przetwarzania oświadczeń, aktywizowania kierowników jednostek do stałego monitorowania oświadczeń majątkowych składanych przez podległy personel oraz jednoznacznego określenia wszystkich osób zobowiązanych do składania oświadczeń majątkowych.

Zakres przedmiotowy oświadczeń majątkowych

W pierwszej kolejności wskazać należy, że projektodawcy zdecydowali się zawrzeć w katalogu pojęć używanych w ustawie, dotychczas niedefiniowane nigdzie pojęcie kolekcji. I tak proponuje się, aby kolekcją był uporządkowany zbiór przedmiotów jednego rodzaju, w szczególności dzieł sztuki, numizmatów, zabytków, wyrobów jubilerskich, monet bulionowych, gromadzonych ze względu na ich wartość historyczną, artystyczną lub w celach inwestycyjnych (patrz: art. 2 ust. 1 pkt 5 projektu ustawy). W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że działanie takie ma wyeliminować dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne osób zobowiązanych do składania oświadczeń o stanie majątkowym.

Jedną z istotniejszych zmian zawartych w projekcie ustawy w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji prawnych jest obowiązek wykazywania w oświadczeniu majątkowym nie tylko aktualnie posiadanego majątku, ale również zmian dotyczących sytuacji majątkowej, które miały miejsce w ciągu danego roku. Jak wskazano w uzasadnieniu, zmiana ta ma fundamentalne znaczenie, bowiem daje możliwości uzyskania realnego obrazu stanu majątkowego w okresie między kolejnymi oświadczeniami.

W związku z licznymi, dotychczasowymi wątpliwościami co do zakresu przedmiotowego oświadczeń majątkowych, a więc informacji, jakie powinny zostać ujawnione w składanym oświadczeniu majątkowym, zdecydowano się na doprecyzowanie poszczególnych elementów katalogu danych polegających wykazaniu. W tym zakresie m.in. doprecyzowano katalog informacji dotyczących posiadanych nieruchomości – projektodawcy proponują wprowadzić wymóg podania w oświadczeniu o stanie majątkowym informacji o wszystkich posiadanych nieruchomościach. Takie sformułowanie wskazuje na obowiązek wykazania nieruchomości, które są w posiadaniu osoby składającej oświadczenie o stanie majątkowym, w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego o posiadaniu, a zatem na podstawie jakiegokolwiek tytułu prawnego rzeczowego albo obligacyjnego, jak również bez tytułu prawnego.

W związku z powyższym, w aktualnej wersji projektu stawy o jawności życia publicznego proponuje się, aby w składanych oświadczeniach majątkowych znalazły się następujące informacje o:

posiadanych zasobach pieniężnych, zgromadzonych w walucie polskiej lub walutach obcych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, oraz w gotówce;
posiadanych instrumentach finansowych w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;
posiadanych polisach ubezpieczeniowych o charakterze kapitałowym, w szczególności powiązanych z funduszem inwestycyjnym;
prawie do dysponowania zasobami finansowymi innych podmiotów;
posiadanych nieruchomościach oraz tytule ich posiadania;
posiadanym gospodarstwie rolnym oraz tytule ich posiadania;
mieniu nabytym, również przez małżonka, od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub samorządowej osoby prawnej, spółek w których udział Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego przekracza 10% kapitału zakładowego lub 10% liczby akcji oraz spółek od nich zależnych nabytym w drodze przetargu w roku poprzedzającym złożenie oświadczenia;
członkostwie w organach spółek prawa handlowego i innych osób prawnych, w tym w fundacji, stowarzyszeń i spółdzielni prowadzących działalność gospodarczą, a także pełnieniu innych funkcji w tych podmiotach;
posiadanych udziałach i akcjach w spółkach prawa handlowego;
uczestniczeniu w osobowych spółkach prawa handlowego wraz z informacją o wysokości wniesionych wkładów;
zatrudnieniu lub wykonywaniu innych zajęć w spółkach prawa handlowego lub innych podmiotach prowadzących działalność gospodarczą;
prowadzonej działalności gospodarczej, zarządzaniu taką działalnością oraz byciu pełnomocnikiem lub przedstawicielem w prowadzeniu takiej działalności;
posiadanych składnikach mienia ruchomego o wartości jednostkowej lub wartości kolekcji o wartości powyżej 10 000 złotych, w tym również wchodzących w skład gospodarstwa rolnego oraz prowadzonej działalności gospodarczej przez osobę wypełniającą oświadczenie majątkowe oraz małżonka pozostającego w ustroju wspólności majątkowej;
posiadanych pojazdach mechanicznych;
zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 złotych, w tym wierzytelnościach, a także zawartych umowach poręczenia, w których składający oświadczenie zobowiązał się wykonać zobowiązanie, jeżeli jego wysokość przekracza 10 000 złotych;
innych prawach majątkowych, których wartość przekracza 10 000 złotych;
dochodzie uzyskanym przez osobę zobowiązaną do składania oświadczeń majątkowych w roku poprzedzającym złożenie oświadczenia, wraz z podaniem stron umowy oraz każdym innym przysporzeniu majątkowym o wartości powyżej 1000 złotych uzyskanym w tym roku;
nabyciu i zbyciu papierów wartościowych i osiągniętego z tego tytułu dochodu lub poniesionej straty w roku podatkowym poprzedzającym złożenie oświadczenia majątkowego.

Według projektowanych rozwiązań powyższe informacje będą miały obejmować w szczególności:

dane identyfikujące składnik majątkowy lub prawo majątkowe, w szczególności w odniesieniu do nieruchomości ich położenie i wielkość;
wartość składnika majątkowego, zobowiązania lub prawa;
wysokość dochodu bądź przychodu;
przedmiot i formę prowadzonej działalności;
treść zobowiązania lub prawa, w tym warunki umowy, wysokość kwoty z umowy oraz tą pozostałą do spłaty;
dane stron stosunku prawnego.

W składanym oświadczeniu majątkowym będzie podawać się informacje według stanu na dzień objęcia stanowiska (w przypadku oświadczeń składanych w związku z objęciem określonego stanowiska), na dzień 31 grudnia roku poprzedniego (w przypadku corocznie składanych oświadczeń majątkowych), na dzień opuszczenia stanowiska (w przypadku oświadczeń składanych w związku z zakończeniem zajmowania określonego stanowiska), bądź na dzień wezwania do złożenia dodatkowego oświadczenia majątkowego przez Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

Projektodawcy proponują również, aby w oświadczeniach majątkowych podawana była informacja, która z osób najbliższych (małżonek, dzieci, rodzeństwo, rodzice), obowiązana jest również do złożenia oświadczenia majątkowego wraz ze wskazaniem podstawy prawnej tego obowiązku (z wyjątkiem osób, których oświadczenia majątkowe nie są jawne).

Podsumowanie

Zgodnie z aktualną, czwartą wersją projektu ustawy, ma ona wejść w życie co do zasady z dniem 1 marca 2018 r. (wyjątki nie dotyczą kwestii oświadczeń majątkowych), natomiast zgodnie z przepisami przejściowymi proponuje się, aby osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego na dotychczasowych zasadach, które po dniu 31 grudnia 2017 r. złożyły oświadczenia majątkowe w trybie dotychczasowych przepisów były zobowiązane do złożenia oświadczenia majątkowego według wzoru określonego w projektowanej ustawie w terminie 3 miesięcy od dnia jej wyjścia w życie. Osoby te zobowiązane będą do złożenia oświadczenia majątkowego według stanu na dzień 31 grudnia 2017 r., chyba, że będą składać oświadczenie majątkowe w związku z opuszczeniem dotychczasowego stanowiska – w takim przypadku oświadczenie miałoby być składane na dzień opuszczenia stanowiska.

Pozostałe zagadnienia związane z oświadczeniami majątkowymi w JST w świetle przepisów projektowanej ustawy o jawności życia publicznego, tj. ich zakres podmiotowy (zwłaszcza w kontekście terminów ich składania oraz podmiotów, do których należy je złożyć), jawność oświadczeń oraz ich analiza i kontrola, omówione zostaną w odrębnych artykułach opublikowanych na łamach Portalu.

Zakres przedmiotowy oświadczeń majątkowych w JST w świetle projektu ustawy o jawności życia publicznego