Prawo Dla Samorządu

1 stycznia 2018 r. wejdą w życie nowe regulacje prawne wprowadzające zmiany w dotychczasowym systemie gospodarowania wodami w Polsce.

Nowe prawo wodne

Podstawowym z celów, jaki przyświeca realizowanej przez rząd reformie gospodarki wodnej, jest konieczność implementacji do polskiego porządku prawnego postanowień tzw. „Ramowej Dyrektywy Wodnej” (Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej; Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000).

Jednym z najistotniejszych elementów wprowadzanych zmian jest, budząca fale krytyki i wątpliwości, konieczność realizacji założeń art. 9 ww. Dyrektywy, wprowadzającej zasadę „zwrotu kosztów za usługi wodne”, która, w świetle przyjętych założeń, skutkować ma stworzeniem w naszym kraju efektywnego systemu finansowania gospodarki wodnej, opartego na elastycznych instrumentach finansowych.

Konsekwencją realizacji wspomnianej zasady zwrotu kosztów jest opracowanie w nowej ustawie katalogu usług wodnych, do którego wprowadzono regulacje dotyczące opłat, mające, zgodnie z założeniem, zastąpić dotychczasowe uregulowania obowiązujące w tym zakresie na gruncie przepisów Prawa ochrony środowiska. Wprowadzony w prawie wodnym katalog usług wodnych oraz opłat za te usługi stanowi jeden z instrumentów ekonomicznych w gospodarowaniu wodami, jaki od stycznia 2018 r. obejmować będzie, co do zasady, wszystkie podmioty korzystające z wody. W myśl przyjętych rozwiązań, opłatę za usługi wodne (opłatę stałą i opłatę zmienną) ponosić będą m.in. podmioty korzystające z usług wodnych; osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, które na skutek wykonywania robót i obiektów mających wpływ na zmniejszenie naturalnej retencji terenowej doprowadziły do zmniejszenia retencji. (uzasadnienie do projektu).

Opłata za zmniejszenie retencji – nowe obowiązki wójta (burmistrza, prezydenta miasta)

W świetle nowych regulacji, jedną z usług wodnych podlegających stosownej opłacie będzie wspomniane zmniejszenie naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem mających wpływ na zmniejszenie tej retencji przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej. W zależności od charakteru danej powierzchni oraz faktu posiadania (bądź nie) przez dany podmiot, urządzeń do retencjonowania wody, górne jednostkowe stawki ww. opłaty kształtują się w granicach od 0,10 zł za 1m2 na rok do 1,00 zł za 1m2 na rok. Pomijając w tym miejscu szczegółową analizę zasadności, czy też prawidłowości określonych przez ustawodawcę, górnych stawek opłaty zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z nowym prawem wodnym, wysokość opłaty za w/w usługę wodną, ustalać będzie wobec określonych podmiotów wójt (burmistrz, prezydent miasta). W myśl przyjętych rozwiązań, obowiązkiem organu wykonawczego gminy będzie nie dość ustalenie, to także przekazanie podmiotom zobowiązanym do ponoszenia opłaty informacji o wysokości ustalonej opłaty, zawierającej także sposób jej obliczenia. Zgodnie z wprowadzonymi w tym zakresie regulacjami, wysokość opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej ustalać trzeba będzie jako iloczyn jednostkowej stawki opłaty, wyrażonej w m2 wielkości utraconej powierzchni biologicznie czynnej oraz czasu wyrażonego w latach, uwzględniając przy tym okres rozliczeniowy wynoszący kwartał.

Opłatę za ww. usługę, ustaloną w przekazanej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) informacji, podmiot obowiązany wnosić będzie na rachunek bankowy właściwego urzędu gminy (miasta), w terminie 14 dni od doręczenia informacji. W przypadku braku należnej wpłaty, organ wykonawczy gminy będzie miał obowiązek określić wysokość tej opłaty w drodze decyzji administracyjnej. Podkreślić trzeba, iż ewentualne zaskarżenie ww. decyzji nie wstrzyma jej wykonania. Oznacza to, że skarga na decyzję nie odsunie w czasie obowiązku dokonania zapłaty przez podmiot zobowiązany, w wysokości określonej tą decyzją, a brak należnej opłaty, bez względu na fakt złożenia skargi do sądu, umożliwi wszczęcie egzekucji opłaty.

Reklamacja od opłaty

Przyjęte w nowym prawie wodnym rozwiązania przewidują, iż podmiot, który nie zgodzi się z wysokością opłaty wyliczonej przez wójta oraz przedstawionej w przekazanej mu informacji, będzie miał możliwość złożenia do wójta stosownej reklamacji. W myśl przyjętych rozwiązań, reklamacja przysługiwać będzie tylko raz w okresie rozliczeniowym (a zatem raz na kwartał). Podobnie jak w przypadku złożenia ewentualnej skargi od ww. decyzji, złożenie reklamacji nie wstrzyma jednak obowiązku uiszczenia wyliczonej przez organ opłaty.

Zadaniem organu wykonawczego gminy będzie rozpatrzenie reklamacji w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. W razie uznania przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), że złożona reklamacja jest zasadna, zadaniem tego organu będzie przekazanie podmiotowi zobowiązanemu do ponoszenia opłaty, nowej informacji określającej wysokość opłaty. Konsekwencją uznania zasadności złożonej reklamacji będzie także konieczność dokonania zwrotu różnicy między wysokością wniesionej już opłaty, a wysokością opłaty wynikającej z nowej informacji.

W sytuacji gdy reklamacja jednak nie zostanie uznana, obowiązkiem organu wykonawczego będzie określenie jej wysokości w drodze stosownej decyzji administracyjnej. Decyzja taka, na obowiązujących zasadach będzie mogła zostać zaskarżona do sądu administracyjnego, z tym że i w tym wypadku złożenie skargi nie wstrzyma wykonania decyzji (konieczności dokonania opłaty).

Pobór opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji – z oceny skutków regulacji…

W kontekście przyjętych rozwiązań zaznaczyć trzeba, że wpływy z tytułu wspomnianych opłat stanowić mają w 90% przychód nowo kształtowanego przedsiębiorstwa „Wody Polskie”, natomiast w 10% przychód gmin, przy czym, jak wskazuje się [OSR], przypadająca na gminy część przychodów zapewnić powinna koszty gromadzenia tych opłat.

Zdaniem projektodawców, „gminy będą pobierały stosowne opłaty, z tym, że ze względu na określenie terenu powierzchni (terenu zasklepionego) na bardzo wysokim poziomie, opłata ta będzie stosowana w wyjątkowych sytuacjach” [OSR]. Nie przesądzając dzisiaj, praktyka pokaże, na ile konieczność poboru ww. opłaty rzeczywiście obciążać będzie poszczególne gminy. Wobec braku danych wejściowych, nie oszacowano kwot takich opłat, wskazując wyłącznie, że „sytuacje ponoszenia ww. opłat będą miały miejsce najczęściej w przypadku takich gmin, gdzie struktura przedsiębiorców opiera się głównie na centrach logistycznych, bazach przeładunkowych czy magazynach” [OSR] – a zatem siłą rzeczy realizacja tego zadania obejmie nie wszystkie, lecz niektóre z gmin.

Wójt rozpatrzy reklamację od opłaty za usługi wodne