Prawo Dla Samorządu

Zdaniem wojewody Mazowieckiego przedmiotem regulacji uchwały rady gminy nie mogą być zasady wznoszenia pomników, gdyż sprawy te właściwe są dla unormowań statutowych.

Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 30 maja 2017 r. Wojewoda Mazowiecki stwierdził nieważność uchwały rady gminy w sprawie zasad wnoszenia pomników w przestrzeni publicznej w gminie.

Rada gminy, podejmując wyżej wspomnianą uchwałę, powołała się na art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym [u.s.g.], który stanowi, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. podejmowanie uchwał w sprawie wznoszenia pomników. Przedmiotowy akt określał „organizację pracy rady w związku z podjęciem uchwały dotyczącej wznoszenia pomnika, a także tryb składania wniosku i jego rozpatrywania”.

Organ nadzoru uznał przedmiotową uchwałę jako sprzeczną z prawem. W świetle art. 22 ust. 1 u.s.g. statut gminy określa organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy, a także stanowi o ustroju gminy (art. 3 ust. 2 u.s.g.). Artykuł 18 ust. 1 wspominanej ustawy wskazuje, że uchwalanie statutu gminy należy do wyłącznej właściwości jej rady. Z przytoczonych wyżej przepisów bezsprzecznie wynika upoważnienie rady gminy, do kształtowania ustroju gminy, wewnętrznej organizacji oraz trybu pracy organów. Jednak ze wspomnianych przepisów wynika również zasada, iż powyższe regulacje mogą zawarte być jedynie w statucie gminy. Nie możliwe jest unormowanie tych zagadnień poza statutem (wyrok NSA z dnia 8 stycznia 2001 r. II SA/Kr 1975/00).

Wojewoda nie zgodził się z tym, że podstawą do wydania uchwały w zakresie ustalania zasad wnoszenia pomników w gminie jest art. 18 ust. 2 pkt 13 u.s.g. Analiza treści uchwały wskazuje na to, że wzniesienie pomnika wymaga podjęcia przez radę gminy uchwały w tym zakresie. Przedmiotem uchwały byłoby określenie trybu pracy rady, a to z kolei dotyczy jej organizacji wewnętrznej. Zagadnienia te natomiast mogą zostać uregulowane tylko w statucie gminy, nie mogą być one określane w odrębnych uchwałach (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 27 maja 2011 r. NK-N.4131.407.2011.MW). Wspominany wyżej przepis przyznaje kompetencje organom gminy jedynie do podjęcia uchwał, których przedmiotem byłoby wznoszenie pomników, a nie jak miało to miejsce w opisywanym przypadku, do określania zasad wznoszenia pomników. Ustawodawca, gdyby chciał wyposażyć organy gminy w kompetencję do określenia wspomnianych zasad, wskazałby to w sposób jednoznaczny w przywołanym przepisie (jak to zrobił przykładowo w art. 18 ust. 2 pkt 7 u.s.g.).

W związku z powyższym organ nadzoru stwierdził brak delegacji ustawowej do wydania przez radę jednostki samorządowej szczebla gminnego, uchwały w zakresie określenia zasad wznoszenia pomników w przestrzeni publicznej tejże jednostki. Ponadto omawiana regulacja rady gminy zawiera sformułowania, które nie powinny się w niej znaleźć. Chodzi tutaj o sformułowanie „przestrzeń publiczna gminy”, które ze względu na swoje niezdefiniowanie nie pozwala na doprecyzowanie przedmiotu regulacji. Organ gminy dopuścił się także uchybienia w zakresie modyfikacji definicji legalnych, tj. § 1 ust. 2 uchwały, który definiuje „pomnik” w sposób odmienny niż przepisy ustawy- Prawo budowlane.

Na podstawie wyżej opisanych argumentów, Wojewoda wskazał, że przedmiotowa uchwała w sposób istotny narusza porządek prawny, zatem zasadne jest stwierdzenie jej nieważności.

Dopuszczalność określenia zasad wznoszenia pomników