Prawo Dla Samorządu

Z dniem wejścia w życie nowelizacji KPA, „sprzeciw” zastąpi tradycyjną skargę do sądu administracyjnego na decyzję podjętą w trybie art. 138 § 2 kpa.

Zakres właściwości sądów administracyjnych uregulowany jest w art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 718) [dalej: ppsa]. Od 1 czerwca 2017 r. kontrola działalności administracji publicznej sprawowana przez sądy administracyjne, poza orzekaniem w sprawach skarg m.in. na decyzje administracyjne, postanowienia, pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego, akty prawa miejscowego, bądź bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania (art. 3 § 2 ppsa) obejmować będzie także sprawy sprzeciwów od decyzji wydanych przez organy administracji publicznej na postawie art. 138 § 2 kpa. Chociaż brzmienie tego, jakże często stosowanego w praktyce, przepisu nie ulegnie zmianie wskutek nowelizacji, wydawanie przez organy odwoławcze decyzji uchylających zaskarżoną decyzję i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji ma być absolutnym wyjątkiem, a zadaniem sądów administracyjnych będzie dokonanie oceny istnienia przesłanek do wydania przez organ odwoławczy decyzji w trybie art. 138 § 2 kpa.

Zgodnie z brzmieniem nowego przepisu art. 64a ppsa, od decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 kpa skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z decyzji może wnieść od niej sprzeciw, który zdaniem ustawodawcy, stanowić ma środek przeciwdziałający m.in. przewlekłości w załatwieniu sprawy administracyjnej. W świetle nowych rozwiązań, sprzeciw od decyzji wnosić trzeba będzie za pośrednictwem organu, którego decyzja jest przedmiotem sprzeciwu, w terminie 14 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż w przypadku sprzeciwu od decyzji kasatoryjnej, organ nie będzie miał możliwości wystosowania odpowiedzi na sprzeciw i ustosunkowania się do prezentowanych w nim zarzutów tak, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych skarg na decyzje lub innego rodzaju akty podlegające kontroli ze strony sądu administracyjnego.

Wniesiony od decyzji kasatoryjnej sprzeciw organ będzie mógł nadto uwzględnić w zakresie swojej właściwości w całości, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania (w trybie stosownej autokontroli). W takiej sytuacji zadaniem organu będzie uchylenie zaskarżonej decyzji i wydanie nowej decyzji wyłącznie na podstawie art. 138 § 1 kpa lub w trybie § 4 kpa.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez projektodawców nowego art. 64a-64e kpa, przyjęte rozwiązania poprawić mają efektywność zaskarżania decyzji kasatoryjnych oraz pozwolić unikać wikłania się przez stronę w długotrwały spór sądowy co do istnienia podstaw do rozstrzygnięcia wydanego w trybie art. 138 § 2 kpa, a zatem z przyczyn wyłącznie formalnych, przy pozostawieniu sprawy bez merytorycznego rozstrzygnięcia. W świetle uzasadnienia do projektu nowelizacji, wprowadzenie do systemu prawnego instytucji sprzeciwu od decyzji powinno przyczynić się do zmniejszenia liczby decyzji kasatoryjnych wydawanych przez organy odwoławcze zbyt pochopnie, pomimo obiektywnej możliwości załatwienia sprawy merytorycznie. Instytucja ta ma mobilizować organ odwoławczy do realizacji obowiązku dwukrotnego merytorycznego, a nie wyłącznie kontrolnego rozpatrzenia danej sprawy.

Rezultatem sprawowanej przez sąd administracyjny kontroli decyzji wydanej w trybie art. 138 § 2 kpa, a więc dokonania oceny istnienia przesłanek uzasadniających uchylenie przez organ odwoławczy decyzji organu I instancji i przekazanie sprawy temu organowi do ponownego rozpoznania, w razie uwzględnienia sprzeciwu, będzie uchylenie przez sąd takiej decyzji w całości (art. 151a § 1 kpa). Konsekwencją takiego rozstrzygnięcia sądu będzie konieczność rozpoznania przez organ odwoławczy sprawy co do jej istoty.

Niezależnie od tego, sądowi administracyjnemu przysługiwać będzie uprawnienie do orzeczenia, z urzędu albo na wniosek strony, o wymierzeniu grzywny organowi odwoławczemu. Zaakcentowania wymaga, że sąd administracyjny rozpozna sprzeciw w terminie 30 dni od dnia wpływu sprzeciwu, na posiedzeniu niejawnym. Od wyroku sądu uznającego sprzeciw za zasadny nie będzie przysługiwał środek zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej. Zaskarżeniu podlegać będzie mogło wyłącznie zawarte w wyroku, a przybierające postać postanowienia, rozstrzygnięcie o wymierzeniu organowi grzywny.

W sytuacji, w której sąd administracyjny uznałby, iż złożony od decyzji kasatoryjnej sprzeciw nie zasługuje na uwzględnienie, stronie skarżącej przysługiwać będzie skarga kasacyjna od wyroku, którą w świetle nowych rozwiązań, Naczelny Sąd Administracyjny będzie rozpoznawał w ciągu 30 dni, również na posiedzeniu niejawnym. Wprowadzone rozwiązania zakreślające NSA termin na rozpatrzenie takiej skargi kasacyjnej uznawane się przez projektodawców za wystarczające, biorąc pod uwagę zakres przedmiotowy sprawy nie mający charakteru merytorycznego, a wyłącznie formalny, a przy tym konieczne, aby zapewnić odpowiednio szybkie zakończenie postępowania sądowoadministracyjnego, przy zachowaniu prawa strony do zaskarżenia wyroku.

Sprzeciw od decyzji kasatoryjnej w nowelizacji KPA