O ile zasady dostępu do informacji publicznej w projekcie ustawy o jawności życia publicznego nie mają znacząco odbiegać od aktualnych rozwiązań w tym zakresie, o tyle projektodawcy proponują rozbudować i uszczegółowić część dotyczącą ograniczenia tego prawa.

Prace nad projektem ustawy o jawności życia publicznego trwają już od 23 października 2017 r., kiedy to zaprezentowano pierwszą wersję projektu, trwają pracę nad projektem ustawy o jawności życia publicznego (zobacz więcej w artykule „Projekt ustawy o jawności życia publicznego, czyli transparentność w nowym wydaniu”). Założeniem projektu jest w głównej mierze wzmocnienie transparentności polskiego państwa. Projekt ustawy o jawności życia publicznego nie tylko zmienia, ale również poszerza dotychczasowe rozwiązania zawarte w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, ustawie o dostępie do informacji publicznej oraz ustawie o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Wszystkie te ustawy mają zostać uchylone z dniem wejścia w życie projektowanej ustawy. Jednocześnie projekt zakłada zmiany w dziesiątkach innych ustaw. Najnowszą, czwartą już wersję projektu zaprezentowano dnia 8 stycznia 2018 r.

Jak jest obecnie?

Obecnie ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej ustawodawca uregulował co do zasady w art. 5 aktualnie obowiązującej ustawy o dostępie do informacji publicznej. W ust. 1 tego przepisu wskazano, że prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu również ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy jednak informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa (ust. 2). Prawo do informacji publicznej podlega jednocześnie ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o przymusowej restrukturyzacji (ust. 2a).

Obecnie obowiązujące przepisy (w ust. 3 ww. przepisu) stanowią również, że nie można – z zastrzeżeniem powyższych przepisów – ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne – w zakresie tych zadań lub funkcji. Ograniczenia dostępu do informacji w tych sprawach nie naruszają przy tym prawa do informacji o organizacji i pracy organów prowadzących postępowania, w szczególności o czasie, trybie i miejscu oraz kolejności rozpatrywania spraw (ust. 4).

Co proponują projektodawcy?

Jak już wskazano, nowe rozwiązania mają zachować obecnie obowiązujące regulacje prawne w zakresie ograniczenia prawa dostępu do informacji publicznej. Co prawda w najnowszym projekcie ustawy o jawności życia publicznego przepis dotyczący tej materii jest zdecydowanie bardziej rozbudowany niż obecny (przepis art. 8 projektu), to jednak wynika to w głównej mierze z doprecyzowania dzisiejszych przepisów, niż wprowadzenia nowych ograniczeń.

Prawo dostępu do informacji publicznej, zgodnie z przepisami projektowanej ustawy o jawności życia publicznego, będzie tym samym podlegać ograniczeniom, które wynikać będą z przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych, przymusowej restrukturyzacji i ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Dostęp do informacji publicznej ograniczony będzie również ze względu na ochronę prywatności osoby fizycznej, w szczególności jej danych osobowych oraz ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Tak jak obecnie, ograniczenie dostępu do informacji publicznej nie będzie dotyczyć:

1. informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia lub wykonywania funkcji;
2. przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa;
3. postępowań administracyjnych.

Nowością ma być wyraźne wskazanie w przepisach, że ograniczenie dostępu do informacji publicznej nie będzie dotyczyć umów cywilnoprawnych zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych oraz wykonywania tych umów. W tym zakresie nie będzie się jednak udostępniać adresu zamieszkania strony będącej osobą fizyczną oraz danych osobowych osób fizycznych niebędących stronami tej umowy, a których dotyczy ta umowa.

W odniesieniu do postępowań administracyjnych, to projektodawcy proponują doprecyzowanie poprzez wskazanie, że ograniczenia w dostępie do informacji publicznej w zakresie ochrony prywatności osoby fizycznej oraz tajemnicy przedsiębiorstwa nie będą dotyczyć postępowań administracyjnych prowadzonych na podstawie:

1. Prawa budowlanego;
2. ustawy o gospodarce nieruchomościami;
3. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;
4. Prawa ochrony środowiska;
5. działu V ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
6. ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, z wyłączeniem decyzji, o których mowa w art. 5 ust. 7, art. 6 ust. 7, art. 6m ust. 2b, art. 6o ust. 1 tej ustawy;
7. ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, z wyłączeniem decyzji, o których mowa w art. 27e tej ustawy;
8. ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, z wyłączeniem instrumentów dzielenia ryzyka, o których mowa w art. 11 ust. 5 tej ustawy.

W odniesieniu do powyższego katalogu, projektodawcy proponują jednak, aby udostępnieniu nie podlegały dane osobowe osób trzecich.

Ograniczenia w dostępie do informacji publicznej w zakresie ochrony prywatności osoby fizycznej oraz tajemnicy przedsiębiorstwa nie będą dotyczyć – zgodnie z projektem ustawy – także:

1. postępowań o dofinansowanie projektu prowadzonych na podstawie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju lub na podstawie ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 wraz ze sprawozdaniami z ich wykonania,
2. postępowań o wydanie koncesji lub zezwoleń na rzecz przedsiębiorców, prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem danych osobowych osób trzecich.

Projektodawcy proponują dodanie również przepisu, zgodnie z którym udostępnieniu w trybie projektowanej ustawy nie podlegają informacje i dokumenty, w tym akta sprawy, związane z toczącym się postępowaniem karnym, za wyjątkiem orzeczeń, o których mowa w art. 7 pkt 4 lit. a tiret trzecie (odesłanie według stanu dotyczącego projektu ustawy z dnia 13 listopada 2017 r. – obecnie powinno być odesłanie do przepisu art. 7 ust. 1 pkt 4 lit. c, tj. treść orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu), a także związane z postępowaniem przygotowawczym umorzonym z powodu niewykrycia sprawcy przestępstwa, braku wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej.

Aktualna wersja projektu ustawy o jawności życia publicznego zakłada również, że ww. przepisy nie naruszają prawa do informacji o organizacji i pracy organów prowadzących postępowania, w szczególności o czasie, trybie i miejscu oraz kolejności rozpatrywania spraw.

Podsumowanie

Obecnie projekt ustawy o jawności życia publicznego w dalszym ciągu znajduje się na etapie prac w Rządowym Centrum Legislacji. Z pojawiających się w ostatnim czasie informacji wynika, że w najbliższym czasie zaprezentowana ma być kolejna wersja projektu, a obecnie projektowany termin wejścia w życie całej ustawy (tj. co do zasady 1 marca 2018 r.) nie ma być szybszy niż połowa bieżącego roku.