Zdaniem NSA, weryfikacja i ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę, co do zasady, nie należy do rady gminy, ale do właściwego sądu pracy, jeżeli powstaje spór dotyczący zasadności wypowiedzenia umowy o pracę.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2016 r. (sygn. II OSK 258/16) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną gminy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 30 września 2015 r. (sygn. II SA/Go 217/15) stwierdzającego nieważność uchwały rady gminy w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Do rady gminy wpłynęło pismo, w którym pracodawca zwrócił się z wnioskiem o wyrażenie, w trybie art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym. Zgodnie z tym przepisem, rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. We wniosku wskazano, że w związku z zakończeniem jednego z projektów, dla realizacji którego zatrudniono 6 dodatkowych osób (w tym radnego), z uwagi na sytuacje finansową pracodawcy, zmuszony jest on zwolnić właśnie 6 osób, wśród których wytypowano, biorąc pod uwagę najkrótszy staż pracy, m.in. radnego. Jednocześnie we wniosku zapewniono, że przyczyną podjęcia decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę z radnym są wyłącznie okoliczności leżące po stronie pracodawcy, nie mające żadnego związku z funkcją radnego.

W odpowiedzi na powyższe pismo, rada gminy podjęła uchwałę, w której odmówiła wyrażenia zgody na rozwiązanie z radnym umowy o pracę. W jej uzasadnieniu wskazano, że rada gminy jest, co do zasady, uprawniona do weryfikacji rozstrzygnięć pracodawcy nie tylko pod kątem związku pomiędzy przyczyną rozwiązania stosunku pracy i wykonywaniem mandatu radnego, ale również w zakresie poszanowania kryteriów i standardów obowiązujących w prawie pracy. Odnosząc się do przyczyny rozwiązania umowy o pracę z radnym, rada gminy stwierdziła, że rozwiązanie umowy o pracę z radnym w okolicznościach opisanych we wniosku, tj. z zastosowaniem – jako kryterium – stażu pracy, narusza podstawowe zasady prawa pracy.

Skargę na powyższą uchwałę wniósł pracodawca zarzucając naruszenie art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, poprzez nieuzasadnioną odmowę udzielenia zgody na wypowiedzenie radnemu umowy o pracę, w sytuacji, gdy podstawą wypowiedzenia nie były zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.

Wyrokiem z dnia 30 września 2015 r. (sygn. II SA/Go 217/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. uwzględnił skargę i stwierdził nieważność ww. uchwały rady gminy. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że celem przepisu art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym jest zapewnienie radnemu swobodnego sprawowania mandatu, a nie zabezpieczenie go przed utratą pracy. Tym samy, zdaniem WSA w Gorzowie Wlkp. rada gminy, podejmując uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na zwolnienie, nie powinna ingerować w prawo pracodawcy do „rozstania się” z pracownikiem, gdy ma to uzasadnienie w obowiązującym porządku prawnym i nie jest związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.

Jednocześnie Sąd wskazał, że uchwała o odmowie wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, winna zawierać jasne i kompletne uzasadnienie. Brak uzasadnienia, wskazującego na motywy, jakimi kierowała się rada, uniemożliwia ocenę, czy wystąpiła sytuacja określona w art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. W niniejszej zaś sprawie, odmawiając wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, rada gminy poprzestała na zacytowaniu wniosku pracodawcy oraz omówieniu znaczenia przepisu art. 25 ust 2 ustawy o samorządzie gminnym i odwołania się do zasad obowiązujących przy zwalnianiu pracowników.

Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji stwierdził, że koniecznym jest stwierdzenie nieważności ww. uchwały rady gminy odmawiającej rozwiązania stosunku pracy z radnym.

Od powyższego wyroku gmina wniosła skargę kasacyjną kwestionując stanowisko WSA w Gorzowie Wlkp.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2016 r. (sygn. II OSK 258/16) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną gminy wskazując, że Sąd I instancji prawidłowo ocenił, iż zaskarżona uchwała została wydana z naruszeniem art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, ponieważ nie zostały przedstawione w jej uzasadnieniu powody, które mogły być podstawą odmowy wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym.

Zdaniem NSA, z uzasadnienia zaskarżonej uchwały wynika, że rada gminy odmówiła wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, z tego powodu, że jedyną przesłanką rozwiązania stosunku pracy z radnym było kryterium stażu pracy. Natomiast z akt sprawy, w szczególności z wniosku pracodawcy wynika, że zasadnicza przyczyna rozwiązania stosunku pracy z radnym leżała po stronie pracodawcy i była to sytuacja jego finansowa.

Tym samym, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że rada gminy, odmawiając wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym w tej sprawie wkracza w istocie w kwestie, które nie powinny podlegać jej ocenie. Weryfikacja i ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę, co do zasady, nie należy do rady gminy, ale do właściwego sądu pracy, jeżeli powstaje spór dotyczący zasadności wypowiedzenia umowy o pracę. Zdaniem NSA rozpatrującego niniejszą sprawę, uchwała rady gminy o wyrażeniu zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym nie rozstrzyga o tym, że radny ma być zwolniony, a jedynie usuwa przeszkodę rozwiązania stosunku pracy i pozwala na rozwiązanie stosunku pracy z radnym przez pracodawcę, do którego należy ocena przyczyn wypowiedzenia, a w razie rozwiązania stosunku pracy rozstrzyganie sporu będzie należało do właściwości sądu pracy.

Na zakończenie, NSA zaznaczył, że ochrona trwałości stosunku pracy radnego nie ma bowiem charakteru bezwzględnego, co oznacza, że jeżeli podstawą odmowy nie są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu, rada gminy ma obowiązek wykazać przyczyny usprawiedliwiające odmowę wyrażenia zgody z uwagi na status radnego i nie może ograniczać się do oceny, czy podane przez pracodawcę powody uzasadniają rozwiązanie stosunku pracy z radnym.

Powyższy wyrok wpisuje się w dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych (zob. artykuł pt. „Odmowa zwolnienia radnego wymaga szczegółowego uzasadnienia”) i organów nadzoru (zob. artykuł pt. „Konieczność uzasadnienia braku zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym”) dotyczącą stosowania art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (zob. również: M. Karciarz, Odmowa wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, „WSPÓLNOTA” 2016, nr 7).