Zdaniem WSA w Gdańsku, przepis przewidujący ograniczenia w sprzedaży biletów u kierowcy w przewozach o charakterze użyteczności publicznej nie stanowi dyskryminacji.

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2016 r. (sygn.. III SA/Gd 912/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę na uchwałę Rady Miasta w przedmiocie ustalenia zasad taryfowych, cen za przejazdy środkami gminnego transportu zbiorowego oraz wysokości opłat dodatkowych i opłat manipulacyjnych.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym. Skarżący wezwał Radę Miasta do usunięcia naruszenia prawa poprzez uchylenie przepisu § 3 pkt 13 uchwały w części dotyczącej sprzedaży na liniach dziennych wyłącznie biletów jednorazowych czasowych. W § 3 pkt 13 uchwały wskazano, że „sprzedaż biletów w pojazdach autobusowych lub tramwajowych odbywa się za odliczoną gotówkę. Na liniach dziennych prowadzi się sprzedaż wyłącznie biletów jednorazowych czasowych, a na liniach nocnych - także biletów na jeden przejazd na linie nocne”.

W ocenie skarżącego przepis ten naruszał w sposób rażący art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który zobowiązuje do równego traktowania wszystkich obywateli. Poprzez bowiem wprowadzenie zapisu o sprzedaży w autobusach i tramwajach na liniach dziennych tylko biletów jednorazowych czasowych zostaje ograniczone prawo do zakupu biletów jednorazowych na jeden przejazd, które to prawo posiadają pasażerowie linii nocnych.

W dniu 17 listopada 2015 r. skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku na powyższą uchwałę Rady Miasta, domagając się stwierdzenia jej nieważności w części dotyczącej § 3 ust. 13 z uwagi na zarzut naruszenia art. 32 (zasada równości i zasada niedyskryminacji) oraz art. 2 (zasada sprawiedliwości społecznej) Konstytucji RP.

W odpowiedzi na skargę Prezydent Miasta wniósł o jej oddalenie. Organ stwierdził, że skarga została wniesiona w trybie art. 101 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym [dalej u.s.g.], zgodnie z którym skargę na uchwałę lub zarządzenie podjęte przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej - wnieść może każdy, czyj interes prawny lub uprawnienia zostały naruszone. W związku z tą regulacją Prezydent zakwestionował istnienie po stronie skarżącego interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały. W szczególności, zdaniem organu, skarżący miał nie wskazać, jaka norma materialnego prawa administracyjnego przyznała mu w tej sprawie ochronę prawną. Skarżący nie wykazał również, że wymieniony w skardze akt organu gminy wpłynął ujemnie na chronione normami materialnymi prawa skarżącego lub uprawnienia z tych norm wynikające. Nadto organ wskazał, iż skarżący błędnie sformułował skargę, gdyż uchylenie wskazanego przepisu spowoduje, że całkowicie zniesiona zostanie sprzedaż biletów w pojazdach komunikacji miejskiej, a więc powstanie - nie zamierzona przez Gminę - niekorzystna sytuacja dla pasażerów.

W ocenie Miasta zapis § 3 ust. 13 uchwały nie narusza prawa oraz nie naruszył interesu prawnego lub uprawnień skarżącego. Zapis tego przepisu nie pozbawia skarżącego prawa i uprawnienia podróżowania komunikacją miejską na podstawie innych biletów niż bilety jednorazowe czasowe. Sprzedaż wszystkich rodzajów biletów, wymienionych w § 3 i 4 przedmiotowej uchwały, powszechnie odbywa się w punktach sprzedaży biletów zlokalizowanych na terenie całego miasta, w automatach biletowych bądź za pomocą telefonu komórkowego. Sprzedaż biletów w pojazdach komunikacji miejskiej ma natomiast charakter wyjątkowy bowiem nakłada na kierujących pojazdem dodatkowe obowiązki. Podstawowym zadaniem kierowcy i motorniczego jest prawidłowe kierowanie pojazdem, zgodnie z rozkładem jazdy a nie sprzedaż biletów. Prowadzenie dodatkowo sprzedaży wszystkich jednorazowych biletów w pojeździe uniemożliwiałoby należyte wykonywanie przez kierowców i motorniczych ich podstawowych zadań, zwłaszcza terminowego odjazdu z przystanków.

WSA w Gdańsku stwierdził, iż skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu, wbrew twierdzeniom zawartym w odpowiedzi na skargę, skarżący legitymował się interesem prawnym. Wywieść go można bowiem z faktu, iż skarżący jest mieszkańcem miasta, korzystającym z komunikacji miejskiej. Zasady odpłatności za korzystanie z regularnego przewozu osób organizowanego przez miasto, zdaniem Sądu, dotyczą gwarantowanej prawem sytuacji skarżącego. Stanowi to, na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g., wystarczającą podstawę do wniesienia skargi na uchwałę.

WSA nie podzielił natomiast zarzutu, iż skarżony przepis jest niezgodny z art. 32 Konstytucji RP. Powyższa norma ustanawia zasadę równości wobec prawa i prawo do równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 ust. 1) oraz zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 2). Zgodnie z zasadą równości wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w stopniu równym mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań dyskryminujących, czy też faworyzujących. Wskazać należy, że równość w rozumieniu konstytucyjnym nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, zgodnie z powszechnie przyjętym założeniem nie oznacza identyczności (tożsamości) praw wszystkich jednostek. Zróżnicowanie sytuacji obywateli jest wtedy sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości, gdy w różny sposób traktuje się podmioty i sytuacje podobne, a takie różnice nie znajdują uzasadnienia konstytucyjnego według kryteriów racjonalności, proporcjonalności i sprawiedliwości.

W przedmiotowej sprawie brak jest natomiast jakichkolwiek oznak dyskryminacji. Prawo do korzystania z przewozów komunalnych nie jest ograniczane wobec konkretnej kategorii osób, gdyż wszyscy mogą skorzystać z nich po zakupie biletu na przejazd. Dostępne są różne formy sprzedaży, zaś zakup u kierowcy jest tylko jedną z nich. Zdaniem Sądu, o dyskryminacji można by mówić wtedy, gdyby nie było innych form zakupu biletów niż te oferowane w sprzedaży u kierowcy albo dostęp do nich byłby znacznie utrudniony. Możność  zakupu biletu u kierowcy stanowi w istocie udogodnienie dla pasażerów.

Podstawowym zaś obowiązkiem kierowcy/motorniczego jest bezpieczne i zgodne z rozkładem jazdy kierowanie pojazdem, a nie zaś sprzedaż biletów. Przyjęcie rozwiązania dopuszczającego do sprzedaży w pojazdach na liniach dziennych wszystkich rodzajów biletów mogłoby utrudniać a nawet uniemożliwiać realizację podstawowego zadania, jakim jest zapewnienie przez gminę sprawnie funkcjonującego lokalnego transportu zbiorowego.

Podsumowując, należy całkowicie przychylić się do stanowiska wyrażonego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny. W przedmiotowej sprawie nie można stwierdzić jakichkolwiek przejawów dyskryminacji. Rada gminy nie musiała w ogóle przewidywać sprzedaży biletów u kierowcy, natomiast zdecydowawszy się na takie rozwiązanie w skarżonej uchwale – nie ograniczyła żadnemu kręgowi pasażerów dostępu do tej formy sprzedaży. Przedmiotowe uregulowanie mieści się jak najbardziej swobodzie decyzyjnej organu.

Należy wszakże zauważyć, iż zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 11 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, ustalaniu sposobu dystrybucji biletów za usługę świadczoną przez operatora w zakresie publicznego transportu zbiorowego należy do zadań organizatora. Zadania organizatora wykonuje organ wykonawczy j.s.t., a więc w przedmiotowej sprawie – prezydent miasta. Wydaje się więc, iż kwestię sprzedaży biletów przez kierowców powinien uregulować właśnie ten organ.

Wyrok nie jest prawomocny.