W wydanej niedawno interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał, że obciążając stronę kosztami postępowania stosownie do przepisów k.p.a. gmina świadczy na jej rzecz usługę opodatkowaną VAT.
W wydanej niedawno interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał, że obciążając stronę kosztami postępowania stosownie do przepisów k.p.a. gmina świadczy na jej rzecz usługę opodatkowaną VAT.
Występując o wydanie interpretacji gmina podała, że mieszkaniec wystąpił do burmistrza tej gminy z wnioskiem o dokonanie w drodze postępowania administracyjnego rozgraniczenia nieruchomości, które stały się sporne ze względu na niezgodność w przebiegu granic między sąsiadami. W związku z powyższym, w związku z wydaniem decyzji kończącej postępowanie administracyjne zostało wydane postanowienie na podstawie art. 262 §1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego [dalej: k.p.a.), w którym ustalono wysokość kosztów postępowania i osoby zobowiązane do ich poniesienia (koszty wynikające z faktury geodety). Strona postępowania poinformowała gminę, że do wystawionego postanowienia chce otrzymać fakturę VAT, która stanie się podstawą do zapłaty (strona twierdziła, że będzie uprawniona do odliczenia podatku naliczonego z takiej faktury). Gmina podała jednocześnie, że jest czynnym podatnikiem VAT, jednak nie wystawiła faktury zgodnie z żądaniem strony.
Odnosząc się do takiego stanu faktycznego Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu zakwestionował stanowisko gminy, zgodnie z którym w opisywanej sytuacji nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług przez gminę na rzecz stron postępowania administracyjnego. W interpretacji wskazano, że obciążając stronę kosztami postępowania burmistrz gminy nie działał w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług [dalej: u.p.t.u.). Zauważono natomiast, że dochodzi w omawianym przypadku do odsprzedaży usługi między gminą a stronami postępowania w rozumieniu art. 8 ust. 2a u.p.t.u. (gmina jako podatnik działa w imieniu własnym, ale na rzecz stron postępowania, biorąc tym samym udział w świadczeniu przez geodetę usług, co oznacza – jak wynika z interpretacji – że sama otrzymała i wyświadczyła te usługi).
Rozstrzygnięcie interpretacyjne Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu [interpretacja indywidualna z dnia 16 lutego 2016 r. o nr ILPP1/4512-1-836/15-2/AS] należy ocenić nad wyraz krytycznie. Dokonana w nim ocena prawna stanowiska gminy pozostaje w rażącej sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności z art. 15 ust. 6 u.p.t.u. w związku z art. 8 ust. 1 i ust. 2a u.p.t.u.
Stosownie do art. 8 ust. 1 u.p.t.u., przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z kolei w myśl art. 8 ust. 2a u.p.t.u., w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
Na mocy art. 15 ust. 1 u.p.t.u., podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Jednakże, zgodnie z art. 15 ust. 6 u.p.t.u., nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Należy zauważyć, że w interpretacji jako istotną okoliczność rzutującą na przyjęte w niej stanowisko wskazano to, że „jak wynika z opisu sprawy - poniesienie powyższych kosztów [geodety] nie należy do ustawowych obowiązków organu”. Odnosząc się do tej kwestii podnieść należy, że okoliczność ta nie jest szczególnym znamieniem stanu faktycznego sprawy, lecz wynika wprost z przepisów procedury administracyjnej. Art. 262 §1 pkt 2 k.p.a. stanowi bowiem, że stronę obciążają te koszty postępowania, które zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Warto zresztą zwrócić uwagę, że analogiczna regulacja znajduje się w art. 267 §1 pkt 1 Ordynacji podatkowej w zakresie kosztów postępowania. Trudno zakładać, że organ podatkowy prowadzący postępowanie podatkowe, obciążający stronę tego postępowania kosztami, które zostały poniesione w jej interesie albo na jej żądanie, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organu, będzie traktowany jako podatnik VAT. Podobnie w postępowaniach sądowych niejednokrotnie zdarza się, że sąd w interesie stron przeprowadza dowód z opinii biegłych a w orzeczeniu kończącym postępowanie orzeka, na kim te koszty ciążą. Mimo że często w takich sytuacjach biegli wystawiają faktury na sąd, to jednak jest bezsporne, że obciążając stronę procesu takimi kosztami sąd nie bierze udziału w świadczeniu na jej rzecz usługi.
Nie powinno dlatego budzić wątpliwości, że prowadzenie postępowania administracyjnego i ustalenie jego kosztów jest typową działalnością wykonywaną przez gminę w charakterze organu władzy publicznej, i jako takie, zgodnie z art. 15 ust. 6 u.p.t.u., pozostaje poza zakresem objętych VAT czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność musi być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem od towarów i usług. W przedmiotowej sprawie gmina nie działała w charakterze podatnika VAT, a co więcej, prowadzenie postępowania o rozgraniczenie nieruchomości nie stanowi czynności mieszczącej się w zakresie przedmiotowym VAT. W związku z tym opisana czynność nie mogła podlegać opodatkowaniu, ani nie powinna być udokumentowana fakturą. Zgodnie z art. 106b u.p.t.u., obowiązek wystawienia faktury spoczywa na podatniku, który dokonuje jednej z podlegających opodatkowaniu czynności wskazanych w tym przepisie, w przypadku m.in. sprzedaży, tj. przede wszystkim gdy miejsce ma dostawa towarów i świadczenie usług.
Warto zauważyć, że w dawniejszych interpretacjach organów podatkowych można spotkać także prawidłowe zdaniem autora stanowisko. Przykładem jest postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z dnia 27.03.2007 r., sygn. ZP/443-2/3/07, w którym można przeczytać, co następuje:
W treści złożonego wniosku, Wnioskujący jednoznacznie wskazał, iż w odniesieniu do kosztów sporządzenia operatu szacunkowego w związku z przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności wydaje postanowienia w trybie przepisów o postępowaniu administracyjnym, mocą których powyższymi kosztami obciążany jest wnioskodawca o przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności.
W tej sytuacji, w ocenie tut. organu podatkowego, zachodzą przesłanki wskazane w przywoływanym przepisie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Wnioskujący realizuje bowiem zadania nałożone odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których został powołany i nie są to czynności wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Z uwagi na powyższe oraz uwzględniając przytoczone powyżej regulacje oraz charakter wykonywanych przez Wnioskującego czynności, wskazać należy, iż obciążanie przez Niego wnioskodawców o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności kosztami sporządzenia operatu szacunkowego nie jest wykonywane przez podatnika podatku od towarów i usług, w związku z czym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Tym samym, Podatnikowi nie przysługuje również prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem przedmiotowego operatu.
Faktura VAT jest dokumentem odzwierciedlającym dokonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wnioskujący nie jest również uprawniony do dokumentowania fakturami VAT obciążenia wnioskodawcy o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.
Wypada mieć nadzieję, że stanowisko zawarte w komentowanej interpretacji indywidualnej z dnia 16 lutego 2016 r. stanowi „wypadek przy pracy”, oczywistą omyłkę i nie przyczyni się do stworzenia kolejnego pola sporu gmin z fiskusem.
_________________________________________________________________________
Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?
Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.
Autor artykułu
radca prawnyw Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa podatkowego, w szczególności podatku dochodowego oraz podatku od nieruchomości.
27.03.2024
15.03.2024
01.03.2024