Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Sejm uchwalił tzw. małą ustawę reprywatyzacyjną wyłączającą możliwość zwrotu w naturze nieruchomości ich dawnym właścicielom.

Senacki projekt tzw. małej ustawy reprywatyzacyjnej, czyli ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy wpłynął do Sejmu w lutym 2015 r. Dotyczy on nieruchomości położonych na obszarze m.st. Warszawy w granicach z roku 1945 oraz uprawnień ich dawnych właścicieli i ich następców prawnych, których sytuację prawną dotychczas regulował w szczególności dekret z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, nazywany potocznie dekretem warszawskim albo inaczej dekretem Bieruta. W dniu 25 czerwca 2015 r. w Sejmie odbyło się III czytanie ustawy.

Mała ustawa reprywatyzacyjna ma regulować, co szczególnie istotne z punktu widzenia samorządu, stan prawny budynków publicznych, którym zagrażało przejecie przez osoby prywatne. Taka sytuacja dotyczy m.in. Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie, ale również szeregu innych nieruchomości, na których aktualnie znajdują się obiekty użyteczności publicznej takie jak szpitale, szkoły i boiska szkolne, place zabaw, skwery oraz parki. Przywołana ustawa ma przede wszystkim rozwiązać istniejące w Warszawie problemy zwrotu działek, na których znajdują się takie obiekty publiczne oraz ewentualnego handlu roszczeniami.

Proponowane zmiany

Dodany do ustawy o gospodarce nieruchomościami [dalej: u.g.n.] art. 111a, przyznający Skarbowi Państwa lub m.st. Warszawie prawo pierwokupu, ma im umożliwić nabywanie praw i roszczeń wynikających z dekretu warszawskiego, roszczeń z art. 214 u.g.n. oraz prawa użytkowania wieczystego ustanowionego na skutek realizacji tych roszczeń, zapewniając im tym samym realizację zadań w zakresie ochrony zdrowia, edukacji, rozwoju kultury fizycznej i zrównoważonego zagospodarowania przestrzennego. Prawo pierwokupu ma być wykonywane po cenie wcześniej ustalonej między stronami umowy sprzedaży. Ponadto przeniesienie praw i roszczeń będzie wymagać zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Celem wprowadzonej regulacji jest przede wszystkim zahamowanie sytuacji, w której nabywca przywołanych roszczeń domaga się wydania budynku, w którym znajduje się publiczny szpital, eksmituje z kamienicy zamieszkujących ją lokatorów albo żąda przeniesienia szkoły pozbawiając placówkę także boiska szkolnego.

Art. 214a u.g.n., na podstawie jednego ze wskazanych w nim przypadków (pkt 1-5) m.in. w przypadku gruntów przeznaczonych na cele publiczne, o których mowa w art. 6 u.g.n., pozwala na wydawanie decyzji o odmowie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego na rzecz poprzedniego właściciela gruntu niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 7 ust. 2 dekretu warszawskiego. Natomiast art. 214b ust. 1 u.g.n. wprowadza regulację, zgodnie z którą postępowania w sprawach wniosków, o których mowa w art. 7 ust. 1 dekretu warszawskiego będą umarzane, jeżeli ustalenie stron lub ich adresów okaże się niemożliwe. Podstawa umorzenia będzie zachodzić również w przypadku, gdy organ wezwie przez ogłoszenie wnioskodawcę albo jego następców prawnych do uczestnictwa w postępowaniu, a w sprawie nie wpłynie żadne inne pismo oprócz wniosku. Odpowiednia decyzja o umorzeniu będzie wydawana, jeżeli nikt nie zgłosi swoich praw w terminie sześciu miesięcy od ogłoszenia albo w przypadku zgłoszenia nie udowodni swoich praw w terminie kolejnych trzech miesięcy lub nie wskaże swego adresu. Ma to umożliwić zakończenie wszczętych wnioskami złożonym w oparciu o dekret warszawski postępowań administracyjnych, w których wnioskodawcy nie kontynuowali komunikacji z właściwym organem.

Mała ustawa reprywatyzacyjna wprowadza ponadto zmianę w art. 184 k.r.o., dodając do niego § 3 uniemożliwiający ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu w sytuacji, gdy istnieją przesłanki uznania jej za osobę zmarłą. Wprowadzony zapis ma uniemożliwić przejmowanie nieruchomości tzw. metodą „na kuratora”, która polega na podejmowaniu przez ustanowionego kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pod pozorem zabezpieczenia jego interesów działań prowadzących do nabycia przez kuratora własności nieruchomości.

Podsumowanie

Omawiana regulacja nie pozbawia dawnych właścicieli i następców prawnych prawa do odszkodowania za utraconą nieruchomość. Nie przewiduje jednak, w przeciwieństwie do dekretu warszawskiego, możliwości zwrotu dawnym właścicielom i następcom prawnym nieruchomości w naturze, co wzbudza szczególne kontrowersje, w szczególności wśród osób objętych dekretem. Z drugiej strony pozwala jednak, by budynki publiczne pozostały w rękach Skarbu Państwa i m.st. Warszawy, eliminując konieczność przenoszenia funkcjonujących tam instytucji. Wydaje się, że takie rozwiązanie uwzględnia interes społeczny, pytanie jednak, czy wystarczająco chroni również dawnych właścicieli nieruchomości objętych dekretem warszawskim i ich następców prawnych? 

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj