Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie regulują kwestii formy, jaką powinien przyjąć wniosek o udostępnienie informacji publicznej.

Prawo dostępu do informacji publicznej gwarantowane jest na poziomie konstytucyjnym w art. 61 Konstytucji RP. Uszczegółowienie i zasady praktycznej realizacji tego prawa zawarte zostały przez ustawodawcę w przepisach ustawy o dostępie do informacji publicznej. Z uwagi na brak w powyższej ustawie regulacji odnoszącej się do formy wniosku o udostępnienie informacji publicznej zasadnym wydaje się rozważenie możliwości złożenia takiego wniosku drogą elektroniczną, zwłaszcza w zwykłej formie mailowej.

Wnioskodawca

Istotnym z punktu widzenia tytułowego zagadnienia jest wskazanie, kto może być nadawcą (wnioskodawcą) składanego wniosku. W art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej wprost wskazano, że każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Jednocześnie w ust. 2 tego przepisu dodano, że od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Powyższe regulacje ustawowe rozszerzają zakres podmiotowy prawa dostępu do informacji publicznej wynikającego z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, bowiem zgodnie z tym przepisem to obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Oznacza to, że w przepisach ustawy o dostępie do informacji publicznej ustawodawca zdecydował się rozszerzyć konstytucyjny katalog podmiotów, którym przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Analiza przepisów tej ustawy w sposób jednoznaczny prowadzi do wniosku, że prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdej osobie fizycznej bez względu na obywatelstwo a nadto, pod pojęciem „każdy” należy rozumieć również osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, o których mowa w art. 33¹ Kodeksu cywilnego.

Forma wniosku

W art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej wskazano, że informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub centralnym repozytorium, jest udostępniana na wniosek. O ile bezsprzecznym jest, że wniosek ten może przybrać tradycyjną formę pisemną, o tyle należałoby się pochylić nad możliwością składania takiego wniosku w formie elektronicznej.

Analiza w głównej mierze orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzi do wniosku, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej może być złożony w formie elektronicznej w następujący sposób:

1. za pomocą Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP) na Elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP),
2. opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub
3. w drodze zwykłej wiadomości e-mail.

O ile bezsprzecznym jest możliwość składania wniosków w dwóch pierwszych formach elektronicznych, to w praktyce najwięcej kontrowersji i wątpliwości wzbudza ostatni sposób, tj. złożenie wniosku w drodze zwykłej wiadomości e-mail. Wydaje się, że wątpliwości te zostały rozwiane przez orzecznictwo sądów administracyjnych, które w sposób jednoznaczny przesądziło o dopuszczalności stosowania tej formy wniosku. Jak wskazuje bowiem Naczelny Sąd Administracyjny w jednym ze swoich wyroków „za wniosek pisemny uznawać należy również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną nawet gdy nie zostanie użyty podpis elektroniczny. Pogląd ten wydaje się uzasadniony brakiem konieczności pełnego zidentyfikowania wnioskodawcy, a to z uwagi na to, że żądając informacji nie musi się on wykazać jakimkolwiek interesem prawnym lub faktycznym, aby otrzymać informację. Wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego co jest przedmiotem wniosku. Wniosek taki wszczyna postępowanie w sprawie, ale na tym etapie nie mają jeszcze zastosowania przepisy k.p.a.” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 marca 2009 r., sygn. I OSK 1277/08).

Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych w powyższym zakresie prowadzi do konkluzji, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej nie tylko może być składany poprzez przesłanie go pocztą elektroniczną, ale również, że taki wniosek nie musi posiadać nawet podpisu, tj. imienia i nazwiska wnioskodawcy. Uzasadniane jest to faktem, że konstytucyjne prawo dostępu do informacji publicznej, rozwinięte przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej, ma charakter powszechny, co oznacza, że prawo to przysługuje każdemu, bez konieczności spełnienia jakichkolwiek przesłanek w tym zakresie. Podanie natomiast tzw. danych osobowych będzie niezbędne dopiero w przypadku, gdy zaistnieje konieczność wydania decyzji administracyjnej z uwagi na odmowę udostępnienia informacji publicznej, bądź umorzenie postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej (tak m.in.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 września 2009 r., sygn. II SAB/Wa 57/09 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 lutego 2012 r., sygn. IV SAB/Gl 75/11).

Podsumowanie

Podsumowując wskazać należy, że wniosek o udzielenie informacji publicznej może zostać złożony również w formie zapytania drogą elektroniczną, i to nawet w sytuacji, gdy do jego autoryzacji nie zostanie użyty podpis elektroniczny. Postępowanie w sprawie udostępnienia informacji publicznej ma bowiem charakter uproszczony i odformalizowany, a osoba zadająca pytanie nie musi być nawet w pełni zidentyfikowana – nie musi bowiem wykazywać ani interesu prawnego, ani interesu faktycznego, o czym wprost stanowi art. 2 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stanowisko to znajduje swoje potwierdzenie również w orzecznictwie sądów administracyjnych (tak m.in.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 marca 2012 r., sygn. II SAB/Kr 183/11, jak również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 10 maja 2012 r., sygn. II SAB/Łd 46/12).