W poniedziałkowym artykule „Obowiązywanie uchwał w sprawie stawek opłat za śmieci” przedstawiono stanowisko Ministerstwa Środowiska w sprawie obowiązywania po 1 lutym 2015 roku uchwał rad gmin / zgromadzeń związków międzygminnych w sprawie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W ocenie Ministerstwa „uchwały wydane na podstawie art. 6k ust. 1 i 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w dotychczasowym brzmieniu utracą moc z dniem wejścia w życie przedmiotowej nowelizacji, czyli 1 lutego 2015 r. Uchwały wydane na podstawie art. 6k nie zostały utrzymane w mocy do czasu wydania nowych uchwał. Dla ważności uchwały w sprawie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi i funkcjonowania ewentualnych zwolnień niezbędne jest zatem podjęcie przez radę gminy nowej uchwały  w możliwie najkrótszym terminie na podstawie znowelizowanych przepisów. Nie ma przeszkód, by treść nowej uchwały w zakresie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi była praktycznie identyczna z dotychczasową, z uwzględnieniem nowego podejścia, że stawka opłaty za odpady zbierane w sposób nieselektywny jest wyższa. [wytł. M.K.]”.

W artykule tym przedstawiono także argumenty przedstawiające na rzecz tezy przeciwnej. W podsumowaniu artykułu jednoznacznie wskazano, iż „komunikat Ministerstwa Środowiska w sprawie uchwał podejmowanych na podstawie art. 6k ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w części dotyczącej wpływu nowelizacji ustawy na obowiązywanie uchwał w sprawie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest nieprawidłowy i stanowi błędne uogólnienie. Moc obowiązującą utracą bowiem wyłącznie przepisy gminne niezgodne ze znowelizowanymi przepisami”.

Komunikat Ministerstwa Środowiska spotkał się z licznymi komentarzami, w których przedstawiano rozbieżne interpretacje w tym zakresie. Przykładem może być artykuł red. Łukasza Kuligowskiego pt. „Zamieszanie wokół stawek za wywóz śmieci” opublikowany w Rzeczpospolitej z dnia 26 stycznia 2015 roku, w którym za tezą prezentowaną przez Ministerstwo Środowiska opowiedział się prof. Marek Górski z Uniwersytetu Szczecińskiego. Odmienne stanowisko przedstawili prof. Marek Chmaj ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej oraz prof. Krystian M. Ziemski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza – założyciel Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu.

Komunikat Ministerstwa Środowiska spotkał się także z rozbieżnymi ocenami ze strony Regionalnych Izb Obrachunkowych. Interpretację zbliżoną do stanowiska Ministerstwa Środowiska przedstawiła Regionalna Izba Obrachunkowa w Olsztynie w piśmie z dnia 27 stycznia 2015 roku. Odmienne stanowisko, nawiązujące do argumentacji przedstawionej w poniedziałkowym artykule opublikowanym w Portalu PrawoDlaSamorządu.pl, przedstawiła Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy.

W dniu 29 stycznia 2015 roku stanowisko w przedmiotowej sprawie przedstawiło Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, które podkreślając brak wiążącego charakteru interpretacji ministerialnej, uznało, iż „można przyjąć, że uchwały w zakresie niesprzecznym ze znowelizowaną ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w dalszym ciągu obowiązują. Niemniej jednak każda uchwała powinna być oceniana indywidualnie [wytł. M.K.]”. Jednocześnie Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji wskazało, iż „w pierwszej kolejności to organy samorządowe z udziałem organów nadzoru powinny dokonać przeglądu wydanych uchwał w sprawie metody i stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w celu ustalenia, które z nich, i w jakich granicach są niezgodne z przepisami znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Od rezultatu tych działań będzie uzależnione podjęcie dalszych kroków, czyli ewentualna zmiana, bądź też wydanie nowych uchwał w sytuacji, gdy organy samorządowe uznają, że jest to niezbędne dla prawidłowej, zgodnej z prawem, realizacji zadań z zakresu gospodarki odpadami”. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji podkreśliło również, że 14 dniowy termin pomiędzy opublikowaniem nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach a jej wejściem w życie jest zbyt krótki na przeprowadzenie prawidłowej procedury uchwałodawczej umożliwiającej wejście w życie znowelizowanych uchwał przed dniem 1 lutego 2015 roku.

W stanowisku Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji może dziwić zarzut pod adresem Ministerstwa Środowiska w zakresie braku konsultacji procedowanych zmian. Przypomnieć w tym kontekście należy, iż formalnie cały projekt nowelizacji, włącznie ze wszystkimi poprawkami zgłaszanymi w trakcie procedury ustawodawczej, miał charakter poselski, a nie rządowy. Tym samym pod względem formalnym Ministerstwo Środowiska nie było inicjatorem uchwalonych zmian, a jedynie opiniowało je w trakcie procedury ustawodawczej. Procedura ta miała charakter jawny i dość szeroko była relacjonowana w mediach, zarówno ogólnopolskich (np. Rzeczpospolita, Dziennik Gazeta Prawna), jak i elektronicznych – w tym na Portalu PrawoDlaSamorządu.pl. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji miało zatem możliwość zapoznania się z projektem zmiany ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a także ze wszystkimi etapami procedury ustawodawczej, podobnie jak czyniły to inne zainteresowane środowiska (np. organizacje samorządowe).

W związku z rozbieżnymi stanowiskami przedmiotowa kwestia została poddana ponownej analizie przez Ministerstwo Środowiska, które w kolejnym komunikacie z dnia 30 stycznia 2015 roku wskazało, iż „Po dodatkowej analizie, w szczególności biorąc pod uwagę fakt, że sam art. 6k ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie uległ zmianie, oraz np. stanowisko Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 28 stycznia br., można w opinii Ministerstwa Środowiska – w przypadku, gdy treść dotychczasowej uchwały nie jest sprzeczna ze znowelizowaną ustawą – przychylić się do poglądu, że uchwała taka nadal pozostaje w mocy do czasu uchwalenia i wejścia w życie nowej uchwały. W pozostałych przypadkach Ministerstwo Środowiska rekomenduje gminom podjęcie uchwał w sprawie wyboru metody i stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w najkrótszym możliwym terminie”. Także w tym przypadku Ministerstwo Środowiska podkreśliło, iż pogląd prezentowany w sprawie nie ma charakteru wiążącego.

Należy przypuszczać, iż przedstawione powyżej stanowiska nie zakończą dyskusji w przedmiotowej kwestii. W najbliższym czasie nie sposób wykluczyć kolejnych pism i stanowisk. W dalszej przyszłości możliwe są także orzeczenia sądów administracyjnych w przedmiotowej sprawie. Szkoda, że Komunikat Ministerstwa Środowiska z dnia 21 stycznia 2015 roku nie został poprzedzony szerszą analizą oraz, że wyniki tej analizy nie zostały przedstawione w treści komunikatu. Być może pozwoliłoby to uniknąć całego zamieszczania i uchronić gminy przed grożącymi im konsekwencjami.