Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

01.09.2014

Charakter prawny młodzieżowej rady gminy

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Wspieranie i upowszechnianie wśród społeczności lokalnej idei samorządowej stanowi jedno z zadań własnych gminy realizowanych m.in. poprzez utworzenie młodzieżowej rady gminy.  

Artykuł dostępny jest dla zarejestrowanych użytkowników

Wspieranie i upowszechnianie wśród społeczności lokalnej idei samorządowej stanowi jedno z zadań własnych gminy realizowanych m.in. poprzez utworzenie młodzieżowej rady gminy.

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w postaci wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenie warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej jest jednym z zadań własnych gminy.

Jedna z form realizacji tego zadania wskazana została w art. 5b ustawy o samorządzie gminnym stanowiącym podstawę do funkcjonowania młodzieżowych rad gmin. Wspomniany przepis został wprowadzony ustawą z dnia 11 kwietnia 2001 r. o zmianie ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa, o administracji rządowej w województwie oraz o zmianie niektórych innych ustaw i wszedł w życie dnia 30 maja 2001 r. Komentowana instytucja nie ma swojego odpowiednika zarówno w ustawie o samorządzie powiatowym, jak również w ustawie o samorządzie województwa.

Kto i w jaki sposób powołuje młodzieżową radę gminy?

Ustawodawca przewidział podejmowanie działań służących rozwojowi idei samorządowej już w stosunku do młodzieży, czemu służyć ma tworzenie młodzieżowych rad gmin. Decyzja o ich utworzeniu należy do wyłącznej właściwości rady gminy, o czym stanowi art. 5b ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym. Utworzenie młodzieżowej rady gminy następuje poprzez podjęcie przez radę gminy stosownej uchwały. W drodze tej samej uchwały nadaje się młodzieżowej radzie gminy statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania. Utworzenie młodzieżowej rady gminy następuje wyłącznie „na wniosek zainteresowanych środowisk”, o czym stanowi art. 5b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Oznacza to, że rada gminy nie może tego zrobić z własnej inicjatywy. Ponieważ jednak ustawodawca nie określa zarówno formy, ani treści takiego wniosku, jak również nie wyjaśnia, kogo należy rozumieć przez „zainteresowane środowiska”, wystarczające wydaje się skierowanie podpisanego (dla celów dowodowych) pisma do rady gminy w tym zakresie. Odnośnie pojęcia „zainteresowanych środowisk” wskazać należy, że może to być jakakolwiek, nawet nieformalna grupa mieszkańców gminy, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży, która ma na celu dążenie do powołania takiej instytucji.

Rola młodzieżowej rady gminy

Młodzieżowa rada gminy, jak już zostało wskazane, jest tworzona w celu wspierania i upowszechniania idei samorządności wśród mieszkańców gminy, zwłaszcza wśród młodzieży. Mimo że działalność tej instytucji ma charakter wyłącznie konsultacyjny, na co wskazał sam ustawodawca w art. 5b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, to nie można jej odmówić istotnej roli, zwłaszcza kontekście kształtowania aktywnego społeczeństwa obywatelskiego. Zakres spraw, jakie rada gminy może przekazać do konsultowania młodzieżowej radzie gminy jest bardzo szeroki, jednakże nie może wykraczać poza katalog zadań przypisanych gminie przez ustawodawcę. Rada gminy powinna również określić, w jakiej formie przedmiotowe konsultacje powinny się odbywać, np. poprzez opiniowanie projektów uchwał.

Wraz z powołaniem młodzieżowej rady gminy należałoby się zastanowić nad koniecznością nowelizacji statutu danej gminy w zakresie podmiotów upoważnionych do konsultowania spraw związanych z realizowanymi przez gminę zadaniami. Nowelizując zapisy statutu gminy godnym rozważenia jest również wprowadzenie do tego statutu zapisu przyznającego powołanej młodzieżowej radzie gminy inicjatywy uchwałodawczej (z ewentualnym ograniczeniem tej inicjatywy wyłącznie do działań statutowych rady młodzieżowej).

Wskazując na rolę młodzieżowej rady gminy należy również postulować o jej apolityczny charakter. Apolityczność ta nie ma polegać jednakże na całkowitym odrzuceniu udziału w życiu politycznym, a jedynie na bezpartyjnym, społecznym charakterze jej członków, których zadaniem powinna być reprezentacja nie konkretnej grupy politycznej, ale ogółu interesów młodzieży na terenie danej gminy. Nie oznacza to oczywiście zakazu bycia członkiem tzw. młodzieżówek partii politycznych przez osoby zasiadające w młodzieżowej radzie gminy.

Kto może być członkiem rady?

Milczenie ustawodawcy widoczne jest również w zakresie wskazania osób, które mają czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do młodzieżowej rady gminy. W obowiązujących przepisów w tym zakresie wnioskować można wyłącznie, że ma być to „młodzież”. Jednakże w obecnie obowiązujących przepisach prawa nie sposób znaleźć definicji tego nieostrego pojęcia, którego granice określić musi sam prawodawca lokalny. Pomóc w tym może praktyka rad gmin w określaniu zarówno biernego, jak i czynnego prawa wyborczego w istniejących już radach młodzieżowych.

Określenie, kto może być członkiem młodzieżowej rady gmin, może zostać ukształtowane następująco:

-        wszystkie osoby do 18 roku życia, bez określenia dolnej granicy wieku,

-        wszystkie osoby uczęszczające do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, bez określenia górnej granicy wieku,

-        wszystkie osoby uczęszczające do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, jednakże wyłącznie do 18 roku życia,

-        wszystkie osoby od uczęszczających do szkół gimnazjalnych do 25 roku życia.

Powyższe wyliczenia ma charakter wyłącznie przykładowy, w związku z czym gminy mogą kształtować zarówno dolna, jak i górną granicę wiekową w dowolny sposób, jednakże mając na uwadze, iż jest to MŁODZIEŻOWA rada gminy.

Charakter uchwały w sprawie powołania rady

W orzecznictwie organów nadzoru przeważa pogląd, iż uchwała w sprawie powołania młodzieżowej rady gminy stanowi akt prawa miejscowego (tak: rozstrzygnięcie nadzorcze Nr NK.3.4131.72.2012.BB Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22 stycznia 2013 r., rozstrzygnięcie nadzorcze nr NK.II.MS6.0911-10/10-1 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 11 czerwca 2010 r., rozstrzygnięcie nadzorcze nr NPII.4131.1.522.2013 Wojewody Śląskiego z dnia 28 listopada 2013 r. oraz rozstrzygnięcie nadzorcze nr NK.II.PK1.0911-1/10 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 19 stycznia 2010 r.; odmiennie: rozstrzygnięcie nadzorcze nr PN-0911/211/2003 Wojewody Łódzkiego z dnia 31 lipca 2003 r., Legalis nr 269877), bowiem zawiera normy generalne i abstrakcyjne, niewywołujące skutków prawnych w strukturach organizacyjnych gminy – prawa i obowiązki kierowane do uczniów szkół znajdujących się na terenie gminy, a więc potencjalnych wyborców wyborów do młodzieżowych rad gmin. Oznacza to, że zapisy uchwały rady gminy w sprawie utworzenia młodzieżowej rady gminy adresowane są do nieokreślonego kręgu osób i jednocześnie znajdują wielokrotne zastosowanie. Konsekwencją tego jest konieczność opublikowania takiej uchwały, albowiem zgodnie z art. 88 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem jej wejścia w życie jest jej ogłoszenie, które zgodnie z art. 40 ust. 1 i 42 ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 13 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych następuje w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Z orzecznictwa organów nadzoru

Orzecznictwo organów nadzoru dotyczące uchwał rad gmin w sprawie utworzenia/powołania (niekonsekwencja ustawodawcy w zakresie stosowanych pojęć – vide ust. 2 i 3 art. 5b ustawy o samorządzie gminnym) wykraczające poza problematykę kwalifikowania tego aktu jako akt prawa miejscowego jest ubogie.

Godnym zauważenia jest rozstrzygnięcie nadzorcze nr NK-N.4131.150.9.2014.MR1 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 30 maja 2014 r., w którym to organ nadzoru wskazał m.in. na błędne utożsamianie pojęcia „zamieszkania” od „zameldowania”. Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie powołania młodzieżowej rady gminy oraz nadania jej statutu. W jej treści ograniczyła zarówno czynne, jak i bierne prawo wyborcze do tej rady wyłącznie do osób posiadających stałe zameldowanie o obszarze tej gminy. Organ nadzoru przytoczył stanowisko sądów administracyjnych, które wskazują, że brak zameldowania nie pozbawia osoby stale mieszkające w gminie statusu członka wspólnoty gminnej (patrz np.: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 czerwca 1995 r., sygn. SA/Po 518/95).

Nadanie/zmiana statutu rady

Kolejną kwestią, na jaką zwrócił uwagę wojewoda w ww. rozstrzygnięciu nadzorczym, jest niedopuszczalność scedowania możliwości zmiany statutu młodzieżowej rady gminy na jej organy, bowiem takie działanie jest sprzeczne z art. 5b ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym. Przepis ten stanowi, że rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy, nadaje jej statut określający wyłącznie tryb wyboru jej członków i zasady działania. Powyższe oznacza, że wraz z możliwością nadania statutu to rada gminy otrzymała wyłączne uprawawnienie do jego zmiany, czy też uchylenia. Argumentem na potwierdzenie tej tezy jest również fakt, iż uchwała w strawie utworzenia młodzieżowej rady gminy i nadania jej statutu, jak już wcześniej zostało wskazane, stanowi akt prawa miejscowego. Do ustanawiania tych aktów uprawnione są wyłącznie organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej (patrz: art. 94 Konstytucji RP), a organami gminy są, zgodnie z art. 11a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, wyłącznie rada gminy oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta). Upoważnienie organów młodzieżowej rady gminy do zmiany (uchylenia) jej statutu oznaczałoby istotne naruszenie ww. przepisu Konstytucji RP.

Finansowanie działalności młodzieżowej rady gminy

Z uwagi na brak regulacji prawnych dotyczących problematyki finansowania działalności młodzieżowych rad gmin zasadnym wydaje się stwierdzenie, iż rady te nie mogą posiadać swojego odrębnego budżetu. Ich finansowanie powinno odbywać się bezpośrednio z budżetu danej gminy. Wątpliwości budzi możliwość wsparcia finansowego nie tylko w ramach budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego, ale również ze źródeł zewnętrznych, takich jak, np. dofinansowania, dotacje, czy też darowizny. Pojawiają się one z uwagi na brak własnej osobowości prawnej, bowiem młodzieżowa rada gminy działa w ramach osobowości prawnej gminy, której organ uchwałodawczy ją powołał i ewentualne zewnętrzne wsparcie finansowe powinno być kierowane właśnie do tej gminny z zaznaczeniem przeznaczenia na finansowanie tej rady.

Rada gminy powołująca radę młodzieżową oprócz wsparcia finansowego powinna również zapewnić jej wsparcie organizacyjne, m.in. poprzez udostępnienie odpowiedniej infrastruktury koniecznej do właściwego funkcjonowania w postaci np. lokalu w urzędzie gminy, materiałów biurowych.

Czy tylko młodzieżowa rada gminy?

Analizując przepis art. 5b ustawy o samorządzie gminnym należałoby się zastanowić nad dopuszczalnością tworzenia innych instytucji, czy też podejmowania działań realizujących działalność w zakresie wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy. W niebogatym orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącym tego przepisu wskazuje się, że art. 5b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym stanowi podstawę do realizowania działania mającego na celu wspieranie idei samorządowej w różnych, prawnie dopuszczalnych formach (patrz np.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 30 czerwca 2011 r., sygn. IV SA/Gl 492/11), a wskazanie w ust. 2 i 3 tego przepisu młodzieżowej rady gminy stanowi wyłącznie przykład takiego działania (por.: Z. Niewiadomski, Komentarz do art. 5b [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz z odniesieniami do ustaw o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, Warszawa 2011).

Podsumowanie

Instytucja młodzieżowej rady gminy, z uwagi na ubogą regulację prawną w tym zakresie, nie jest często spotykana na szczeblu gminnym. Mimo że ustawodawca pozostawił gminom swobodę w kształtowaniu sposobu funkcjonowania tych rad, w procesie ich powoływania pojawia się szereg pytań i wątpliwości, na których odpowiedzią jest niniejszy artykuł. Powyższa analiza charakteru prawnego młodzieżowych rad gmin prowadzi do wniosku, iż jest to jedna z ciekawszych (a zarazem niedocenianych) form bezpośredniego udziału mieszkańców (młodzieży) w sprawowaniu władzy, której celem jest przygotowanie młodzieży do aktywnego udziału w dorosłym życiu w lokalnym społeczeństwie obywatelskim.

Zasady i tryb funkcjonowania młodzieżowej rady gminy zostaną przedstawione w odrębnym artykule opublikowanym na łamach naszego Portalu.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj
DZIAŁY:
Ustrój

Autorzy artykułu

Maciej Kiełbus

Partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego

Mateusz Karciarz

prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Więcej z Praktyki §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj