Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma obowiązek złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym.

Obowiązek ten wynika z art. 24h ustawy o samorządzie gminnym[1] [dalej: u.s.g.]. Zgodnie z tą regulacją, oświadczenie majątkowe „funkcjonariuszy samorządowych” powinno zawierać, między innymi: informacje o posiadanych udziałach i akcjach w spółkach handlowych, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych. Sprawa wójta jednej z gmin w Wielkopolsce, który kilka dni temu przestał pełnić funkcję wskutek wygaśnięcia mandatu, pokazuje, że należy dbać o dokonywanie aktualizacji wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Wspomniany wójt od 18.06.2014 roku nie rządzi już gminą. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił bowiem złożoną przez wójta skargę kasacyjną od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wyczerpana została cała procedura odwoławcza i mandat wójta, zgodnie z prawem, wygasł.

Sprawa dotyczyła wykrytych nieprawidłowości w złożonym przez wójta oświadczeniu majątkowym za lata 2011 i 2012. Wójt do połowy lipca 2013 roku widniał bowiem w Krajowym Rejestrze Sądowym jako wspólnik oraz prezes zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jednak informacji o posiadanych udziałach i pełnionej funkcji nie zawarł w oświadczeniu majątkowym[2].

Zgodnie z przepisami u.s.g., w przypadku podejrzenia, że osoba składająca oświadczenie majątkowe podała w nim nieprawdę lub zataiła prawdę, podmiot dokonujący analizy oświadczenia występuje do dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie z wnioskiem o kontrolę jej oświadczenia majątkowego. W związku z zauważonymi nieprawidłowościami, właściwy w sprawie Wojewoda Wielkopolski, wystąpił do dyrektora urzędu kontroli skarbowej z wnioskiem o kontrolę oświadczenia wójta. Wynik kontroli przeprowadzony przez UKS był dla wójta gminy negatywny.

Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego[3], jeżeli wójt przed dniem wyboru wykonywał funkcję lub prowadził działalność gospodarczą, o których mowa w § 1 pkt 5, obowiązany jest do zrzeczenia się funkcji lub zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania (art. 492 § 4). Natomiast, w przypadku niezrzeczenia się funkcji lub niezaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez wójta w terminie trzech miesięcy, rada gminy stwierdza wygaśnięcie mandatu wójta, w drodze uchwały, w terminie miesiąca od upływu tego terminu (art. 492 § 5).

W omawianej sprawie Wojewoda Wielkopolski, w trybie wskazanym w art. 98a § 1 u.s.g., wezwał radę gminy do podjęcia odpowiedniego aktu w lipcu ubiegłego roku. Radni uchwały o odwołaniu wójta jednak nie podjęli. Z uwagi na bezskuteczny upływ wskazanego wyżej terminu wojewoda, po powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej 13 sierpnia 2013 roku wydał zarządzenie zastępcze (art. 98a § 2 u.s.g.).

Wójt postanowił bronić swojego stanowiska do końca i złożył odwołanie do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Procedura odwoławcza w ten sposób wszczęta przez wójta trwała prawie rok. Kontrola działalności administracji publicznej przeprowadzona przez Naczelny Sąd Administracyjny, wskutek złożonego przez wójta odwołania od orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, poskutkowała jednak rozstrzygnięciem niekorzystnym dla wójta. Wraz z oddaleniem skargi kasacyjnej przez NSA, wójt przestał pełnić swoją funkcję.

Wójt wielkopolskiej gminy do końca tłumaczył, że już w 2011 roku zbył 100 procent swoich udziałów w spółce i ze stanowiska prezesa został odwołany. Co istotne, zarówno uchwała o odwołaniu ze składu zarządu, jak i zbycie udziałów w spółce skutkujące zmianą wspólników spółki - nie wymagają dla swej skuteczności dokonania zmiany wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. W tych przypadkach wpis ma bowiem charakter jedynie deklaratoryjny. Rozstrzygnięcie NSA pokazuje jednak, że ważne jest by zmiany osobowe w spółce miały swoje odzwierciedlenie w odpowiednich wpisach w rejestrze przedsiębiorców KRS. Brak zainteresowania w dokonaniu tych zmian, może natomiast rodzić poważne konsekwencje - nie tylko dla wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), ale także dla innych osób, o których mowa w art. 24h ustawy o samorządzie gminnym tj. wobec:

• radnych,
• zastępców wójtów (burmistrzów, prezydentów miast),
• sekretarzy i skarbników gminy,
• kierowników jednostek organizacyjnych gminy,
• osób zarządzających i członków organów zarządzających gminną osobą prawną,
• osób wydających decyzje w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Warto w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z art. 24h u.s.g., wyżej wymienione osoby obowiązane są do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym, dotyczącego zarówno ich majątku odrębnego, jak i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Oświadczenie to powinno zawierać informacje o:

• zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych,
• dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu,
• mieniu ruchomym o wartości powyżej 10.000 złotych,
• zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10.000 złotych, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.

Do jesiennych wyborów gminą kierować będzie pełnomocnik wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów. Zgodnie bowiem z przepisami, przedterminowych wyborów nie przeprowadza się, jeżeli data wyborów przedterminowych miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta. Wyborów przedterminowych nie przeprowadza się także wtedy, jeżeli data wyborów miałaby przypaść w okresie dłuższym niż 6 a krótszym niż 12 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta i rada w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu wójta podejmie uchwałę o nieprzeprowadzaniu wyborów (art. 28d ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym).