Na mocy art. 7 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej [dalej: u.o.s.] zwalnia się od opłaty skarbowej m.in. jednostki samorządu terytorialnego. W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy ze zwolnienia tego mogą korzystać również związki międzygminne.

Katalog czynności podlegających opłacie skarbowej obejmuje m.in. dokonanie czynności urzędowej w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej, czy też złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa (albo jego odpisu, wypisu lub kopii). Jednocześnie ustawodawca wskazuje w u.o.s. czynności wyłączone z zakresu opłaty skarbowej (np. dokonanie czynności urzędowej w sprawach alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia) oraz zwolnienia. Wśród tych ostatnich możemy wyróżnić zwolnienia podmiotowe (ich zamknięty katalog określa art. 7 u.o.s.) oraz zwolnienia przedmiotowe, wskazane w załączniku do u.o.s.

Zgodnie z art. 7 pkt 3 u.o.s., zwalnia się od opłaty skarbowej jednostki samorządu terytorialnego. Na tle tej regulacji pojawia się pytanie o zastosowanie tego zwolnienia do związków międzygminnych, które mogą być tworzone przez gminy w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych.

W zakresie statusu prawnego związków międzygminnych wypowiedział się m.in. Naczelny Sąd Administracyjny [dalej: NSA], który w wyroku z 24 lutego 2010 r. wskazał, że ani w świetle Konstytucji, ani ustaw samorządowych związki międzygminne nie są, ani nie mogą być traktowane, jako jednostki samorządu terytorialnego.

Do kwestii zwolnienia z opłaty skarbowej związków międzygminnych odniosło się również Ministerstwo Finansów. W piśmie z dnia 24 października 2013 r. (sygn. PL/LM/835/69/KPV/13/RD-106109) jednoznacznie wskazuje, że związek międzygminny, z uwagi na to, że nie jest jednostką samorządu terytorialnego, nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 7 pkt 3 u.o.s. Zgodnie z art. 164 ust. 1 i 2 Konstytucji RP podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, zaś inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. Na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, jednostkami samorządu terytorialnego są odpowiednio powiat i województwo. W piśmie podkreślono również, że zwolnienie to ma charakter podmiotowy i stanowi odstępstwo od generalnej zasady powszechności opodatkowania, a wykładnia przepisów ustanawiających zwolnienia podmiotowe dokonywana jest w sposób ścisły.