Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

NSA orzekł, że termin do wydania przez radę uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego ma charakter procesowy, nie zaś materialny.

Radny powiatu w oparciu o umowę dzierżawy zawartą w maju 2000 r. użytkował, stanowiące własność powiatu M., grunty rolne położone w gminie K. W związku z powyższym Wojewoda stwierdził, że radny, obejmując mandat w Radzie Powiatu w dniu 2 grudnia 2010 r., naruszył zakaz prowadzenia działalności z wykorzystaniem mienia tego Powiatu przewidziany w art. 25 b ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym [dalej: u.s.p.]. W związku z powyższym, stosownie do art. 25 ust. 2 u.s.p. radny zobowiązany był do zaprzestania tej działalności w ciągu 3 miesięcy od daty złożenia ślubowania. Ponieważ radny złożył ślubowanie w grudniu 2010 r., termin do zaprzestania działalności upłynął w marcu 2011 roku.

Wojewoda wskazał, że w lutym 2011 r. radny zawarł z synem umowę przekazania części gruntu, jednak już w maju 2011 r. złożył we własnym imieniu i na własną rzecz wniosek do Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o płatności bezpośrednie z tytułu użytkowania gruntów rolnych. Ponadto na jednym z posiedzeń Rady Powiatu radny przyznał się, iż użytkuje przedmiotowe grunty rolne mimo, że nie jest ich dzierżawcą.

W konsekwencji Wojewoda skierował do rady powiatu wezwanie obligujące ją do wydania uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu radnego. Rada powiatu podjęła przedmiotową uchwałę. Następnie radny zaskarżył uchwałę, domagając się jej uchylenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie [dalej: WSA] stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w całości. Podstawą stwierdzenia nieważności były jednak naruszenia przepisów procedury zwołania sesji rady powiatu przewidzianych w ustawie o samorządzie powiatowym. Sąd nie zbadał prawidłowości uchwały z punktu widzenia prawa materialnego.

Następnie zarząd powiatu M. ponownie przedłożył radzie powiatu projekt uchwały w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego. Rada usunęła go jednak z porządku obrad, wskazując m.in., że to wojewoda posiada prawne instrumenty do wygaszenia mandatu radnego.

Wobec bezskuteczności wezwania rady powiatu M. do podjęcia uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu Wojewoda, zgodnie z art. 85 a u.s.p., wydał zarządzenie zastępcze, które następnie zostało zaskarżone przed radnego do WSA w Krakowie. Sąd I instancji oddalił skargę jako bezzasadną.

W ocenie Sądu uzasadnione było skorzystanie przez organ nadzoru ze środka nadzoru, jakim jest zarządzenie zastępcze. Zdaniem Sądu nie można zaakceptować stanowiska wyrażonego w skardze, w myśl którego niepodjęcie przez radę powiatu, w terminie miesięcznym, uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu, wyłącza kompetencje organu nadzoru (Wojewody) do wydania zarządzenia zastępczego. Kompetencje te nie są ograniczone żadnym terminem, a termin do podjęcia uchwały przez radę powiatu w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego ma charakter instrukcyjny.

Ponadto Sąd I instancji odniósł się do zakazu łączenia mandatu radnego z prowadzeniem działalności gospodarczej wskazanego w art. 25 b ust. 1 i 2 usp. W ocenie WSA stanowisko Skarżącego, iż użytkowania gruntów rolnych na cele działalności rolniczej nie można traktować jak prowadzenia działalności gospodarczej, nie jest trafne. Zdaniem Sądu samo tylko dzierżawienie gruntów rolnych będących własnością jednostki samorządu terytorialnego wystarczy do przyjęcia, iż radny prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia tej jednostki. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych, Sąd wskazał ponadto, iż działalność wytwórcza w rolnictwie ma charakter działalności gospodarczej. Ponieważ w ustawach samorządowych brak definicji pojęcia „działalność gospodarcza” właściwe jest odwoływanie się do ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220 , poz. 1447) [dalej: u.s.g.]. Dokonane w art. 3 u.s.g. wyłączenie działalności wytwórczej z zakresu zastosowania u.s.g. nie przesądza, że prowadzenie gospodarstwa rolnego nie jest działalnością gospodarczą.

W związku z powyższym, zdaniem WSA, w niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, iż radny powiatu M. naruszył zakaz łączenia mandatu radnego z prowadzeniem działalności gospodarczej wskazany w art. 25 b ust. 1 i 2 usp i oddalił skargę.

Sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r. (sygn. II OSK 2709/13) nie podzielił twierdzeń radnego przedstawionych na poparcie zarzutu naruszenia art. 190 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw [dalej: ordynacja]. Skarżący twierdził, że termin do podjęcia uchwały o wygaśnięcia mandatu radnego jest terminem prawa materialnego, którego naruszenie skutkuje niemożnością podjęcia uchwały, a także niemożnością wydania zarządzenia zastępczego.

NSA wskazał, iż zgodnie z brzmieniem przepisu art. 190 ust. 6 ordynacji, w przypadku niezrzeczenia się funkcji lub niezaprzestania działalności gospodarczej przez radnego we wskazanym 3 miesięcznym terminie od dnia złożenia ślubowania, rada stwierdza wygaśnięcie mandatu radnego najpóźniej po upływie miesiąca od tego terminu. Odnosząc się do charakteru terminu, jaki przysługuje radzie na podjęcie uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego Naczelny Sąd Administracyjny odwołał się do swojego wcześniejszego stanowiska wyrażonego w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 października 2000 r. (sygn. OPS 13/00). Podkreślił także, że w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że termin zastrzeżony dla rady do podjęcia uchwały w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego ma charakter procesowy, a nie materialnoprawny, a rada ma obowiązek podjęcia takiej uchwały. Nie można więc przyjąć, iż termin ten ma charakter prekluzyjny, gdyż w takiej sytuacji zaniechanie rady mogłoby prowadzić do odwrócenia skutków prawnych przypisywanych przez ustawodawcę.

W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę, wskazując, iż brak jest podstaw do wywodzenia, że upływ terminu do wydania przez radę uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego powoduje niemożność wydania przez organ nadzoru zarządzenia zastępczego w tym przedmiocie.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj