Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

18.12.2013

Bezpłatne poręczenia udzielane przez gminy spółkom komunalnym

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Otrzymanie poręczenia lub gwarancji, o ile nie wiąże się z koniecznością zapłaty wynagrodzenia, co do zasady skutkuje powstaniem po stronie dłużnika przychodu w podatku dochodowym, z tytułu „nieodpłatnego świadczenia”.

Artykuł dostępny jest dla zarejestrowanych użytkowników

Otrzymanie poręczenia lub gwarancji, o ile nie wiąże się z koniecznością zapłaty wynagrodzenia, co do zasady skutkuje powstaniem po stronie dłużnika przychodu w podatku dochodowym, z tytułu „nieodpłatnego świadczenia”.

Sądy administracyjne stoją na stanowisku, że powyższe dotyczy również spółek komunalnych, które zobowiązane są wykazać przychód w związku z bezpłatnym zabezpieczeniem ich zobowiązań udzielanym przez macierzyste jednostki samorządu terytorialnego.

Udzielanie poręczeń i gwarancji jest powszechnym zjawiskiem w praktyce działalności gospodarczej, zwłaszcza wśród podmiotów powiązanych kapitałowo. Zazwyczaj zdarza się, że z tego tytułu nie jest pobierane żadne wynagrodzenie. Prezentowana w ostatnim czasie linia orzecznicza, a także praktyka organów podatkowych zgodnie wskazują, że uzyskanie poręczenia lub gwarancji w sposób nieodpłatny generuje przychód z nieodpłatnych świadczeń (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

W prawomocnym wyroku z 29 lipca 2013 r. (I SA/Bd 404/13) WSA w Bydgoszczy wyjaśnił, że nieodpłatność świadczenia polega na uzyskaniu przez podatnika przysporzenia bez ekwiwalentnego świadczenia wzajemnego, co wyraża się w zaistnieniu stanu, w którym po stronie przyjmującego (beneficjenta) dochodzi do zwiększenia aktywów, bądź zmniejszenia pasywów. Z tej przyczyny, gdy spełniający świadczenie uzyska lub ma uzyskać w przyszłości wzajemnie jakąś korzyść majątkową, nie występuje nieodpłatne świadczenie. Funkcją nieodpłatnego świadczenia jest swoiste „domknięcie” przedmiotu opodatkowania podatkiem dochodowym tak, aby objąć tym podatkiem wszystkie sytuacje faktyczne lub prawne, w których u podatnika pojawiają się korzyści, lub dzięki którym unika on poniesienia wydatków, w sytuacjach odbiegających od przeciętnych sytuacji rynkowych.

Tym samym, jak wskazano w powołanym wyroku, spółka, która otrzymała poręczenie kredytu, uzyskała konkretną korzyść, polegającą na zabezpieczeniu udzielonego spółce kredytu bankowego, bez konieczności poniesienia odpłatności. Korzyść ta ma wymiar ekonomiczny i odpowiada wartości ryzyka, które uzyskujący poręczenie w normalnych warunkach rynkowych musiałby poręczycielowi wynagrodzić.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w licznych wyrokach sądów administracyjnych. Przykładowo w wyroku NSA z 12 grudnia 2008 r. (sygn. II FSK 1361/07), 8 grudnia 2009 r., (sygn. II FSK 1156/08), 26 stycznia 2010 r. (sygn. II FSK 1417/08), 12 marca 2010 r. (sygn. II FSK 1776/08), 14 marca 2012 r. (sygn. II FSK 1743/10), 23 sierpnia 2012 r. (sygn. II FSK 144/11), WSA w Gdańsku z 1 grudnia 2010 r. (sygn. I SA/Gd 1058/10) czy WSA w Łodzi z 27 kwietnia 2010 r. (sygn. I SA/Łd 79/10).

Warto też wskazać, że analogiczny pogląd prezentuje Ministerstwo Finansów, co zostało potwierdzone w interpretacji ogólnej z dnia 27 kwietnia 2012 r. (sygn. DD5/033/2/DZ./2012/DD-134). Ministerstwo wyjaśniło, że nieodpłatne udzielenie poręczenia nie jest zdarzeniem obojętnym gospodarczo zarówno dla podmiotu poręczającego, jak i podmiotu, którego zobowiązanie jest poręczeniem zabezpieczane. Udzielenie poręczenia skutkuje przyjęciem przez poręczającego finansowego ryzyka niewywiązania się dłużnika ze swojego zobowiązania względem wierzyciela. Ryzyko to posiada określoną wartość tj. cenę, którą uzyskujący poręczenie w normalnych warunkach rynkowych musiałby poręczycielowi zapłacić. Korzyść majątkowa po stronie otrzymującego poręczenie może natomiast polegać m.in. na zwiększeniu się jego zdolności kredytowej, uzyskaniu niższego oprocentowania kredytu (pożyczki), czy też samej możliwości jego zaciągnięcia.

Zasadniczo przepisy o przychodach z nieodpłatnych świadczeń dotyczą także spółek komunalnych. Jedynym wyjątkiem od tej reguły są świadczenia uzyskiwane przez spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem JST lub ich związków od Skarbu Państwa, JST lub ich związków, polegające na możliwości nieodpłatnego używania środków trwałych.  Wyjątek ten niewątpliwie zatem nie dotyczy nieodpłatnego udzielenia poręczenia (gwarancji).

Stanowisko takie - odnośnie spółek komunalnych – potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w dwóch tegorocznych wyrokach (II FSK 1755/11, II FSK 1689/11 – oba z 19.04.2013 r.). Fakt, że bezpłatnego poręczenia udziela gmina swojej spółce komunalnej powołanej w celu zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty, zdaniem NSA nie ma większego znaczenia w kontekście konieczności rozpoznania przychodu z nieodpłatnego świadczenia. NSA zakwestionował tym samym podjętą w jednej ze wskazanych spraw przez sąd I instancji próbę uwzględnienia szczególnego charakteru spółki komunalnej. Dla porządku jedynie wskazać można, że w ocenie WSA w Poznaniu (wyrok z 6 czerwca 2011 r., sygn. I SA/Po 97/11) istotne było, że JST realizuje nałożone na nie zadania ustawowe w formie spółki z o.o., a udzielanie poręczeń podmiotom powstałym w celu realizacji zadań własnych gminy należy do jej obowiązków. Udzielone poręczenie nie ma charakteru odpłatnego, ponieważ gmina nie prowadzi działalności gospodarczej polegającej na udzielaniu odpłatnie poręczeń innym podmiotom (co więcej gminie nie wolno prowadzić takiej działalności). Ponadto udzielenie poręczenia spółce komunalnej nie może mieć charakteru odpłatnego, gdyż ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego nie przewiduje nawet takiego źródła przychodów.

Jak już sygnalizowano, powyższa argumentacja WSA w Poznaniu nie zyskała akceptacji NSA. Sąd kasacyjny jednoznacznie wykluczył, aby regulacje dotyczące uzyskiwania dochodów z poręczeń przez gminy i ich obowiązki związane z wykonywaniem zadań mających zaspokoić potrzeby społeczności lokalnych miały znaczenie przy ocenie, czy spółka komunalna otrzymała przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia” (zob. wyrok NSA z 19.04.2013 r., sygn. II FSK 1755/11).

Mając na uwadze kształtujące się orzecznictwo sądów administracyjnych, a także kategoryczne stanowisko Ministra Finansów wyrażone w interpretacji ogólnej, należy się liczyć z koniecznością opodatkowania podatkiem dochodowym świadczeń z tytułu bezpłatnie udzielanych poręczeń. Co prawda dla spółki komunalnej korzystniejsze pod względem ekonomicznym jest rozpoznanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia i bezpłatne korzystanie z udzielonego przez JST zabezpieczenia finansowania, można jednak rozważyć ustalenie z tego tytułu wynagrodzenia. W tym kontekście jednak, z racji na podnoszone niekiedy wątpliwości, co do dopuszczalności takiego działania po stronie gmin, właściwym postępowaniem może być pozyskanie poręczenia przez spółkę komunalną od podmiotu trzeciego, zajmującego się działalnością w tym zakresie na zasadach komercyjnych. Jest to o tyle uzasadnione, że wynagrodzenie za poręczenie i tak powinno być określone na zasadach rynkowych. W przeciwnym wypadku i tak po stronie spółki komunalnej powstałby przychód, tylko już nie z nieodpłatnego, a częściowo odpłatnego świadczenia (odpowiadający różnicy między wartością otrzymanego świadczenia a odpłatnością poniesioną przez spółkę).

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj
DZIAŁY:
Podatki

Autorzy artykułu

Dominik Goślicki

radca prawnyw Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa podatkowego, w szczególności podatku dochodowego oraz podatku od nieruchomości.

Katarzyna Lewandowska

doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, konsultant, specjalizuje się w zakresie podatków dochodowych oraz podatków i opłat lokalnych.

Więcej z Praktyki §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj